خواندەنەك بۆ یاسایا رزگاربوویێن ئێزدی یێن ژ دەستێ داعش ژمارە 8 سالا 2021

بێگومان مافەکێ دەستوری و یاسایی یێ هەر زیانڤێکەفتیەکێ ئالۆزیێن جەنگیە، نەخاسمە قوربانیێن تاوانێن دژی مرۆڤایەتی و کۆمەلکوژیێن بکۆم، گرنگە پێشەنگتربن ژ هەر تەخەکا دی یا جڤاکی لدەمێ وەرگرتنا قەرەبوویێ ژ سازیێن دەولەتێ، رزگابوویێن ئێزدی وەك میناکەك زیندی و پشتگوهاڤێتی ل ئیراقێ، ژبەرڤێ چەندێ من خواست بەحسا ژین و ژیارا رزگاربوویێن ئێزدی بکەم ئەوێن ژدەستێ داعش رزگاربووین، د کۆمەکا ڕەهەندێن جودا دا:

ئێك: ڕەهەندێ کۆمەلکوژیێ:

گاڤەکا باش و ژهەژی بوو، دڤێ یاسایایێ دا ئێك ژ کێشە و گرێکێن یاسایا سزادانێن ئیراقێ ژمارە 111 سالا 1969 هاتیە ڤەکرن و چارەکرن، ئەوژی دانپێدان بوو ب تاوانێن دژی ئێزدیان وەك (کۆمەلکۆژیەکا بکۆم – الأبادة الجماعية )، وەك دەستپێکەك ژبۆ دانپێدان ب وی نەهامەتی و دەردەسەریا بسەرێ جڤاکێ ئێزدی هاتی، کو ببیتە ڕێخۆشکەرەك ژبۆ دەرکەفتن و دەنگدان لسەر ڤێ یاسایی.

دوو: ڕەهەندێ زانستی:

لپەی بەندێن ڤێ یاسایێ و تایبەت مادا (5) خالا چارێ، دەلیڤێ ب رزگاربوویێن ئێزدی یێن دەستێ داعش ددەت و پشتەڤانیێ ل سازیێن دەولەتێ دکەت ژبۆ دابینکرنا دەلیڤێن خواندنێ و گرەنتیکرنا ژیانا وان یا دەروونی و ساخلەمی و زانستی و..هتد، کو ئەڤە هەموو خالێن باش و ئەرێنی نە دەربارەیی ژیانا رزگاربوویان، چ پێنەڤێن جهێ دلشادیا جڤاکێ ئێزدیە، لێ خواستا زێدەتر یا بجهئینانێ لسەرە کو ببتە کەتوار و ئەنجامێن کریاری بهێنە دیتن.

 سێ: ڕەهەندێ ژین و ژیارێ:

ئێك ژ خالێن بهێز و هێژای باسکرنێ، ئەڤەیە دەمێ یاسا ژبۆ باشترکرنا ژین و ژیارا تاکی بهێتەدانان، لەورا مادا (6) برگا ئێك، ب تێروتەسەلی مافێ رزگاربوویان دپارێزت ب دابینکرنا مووچەیەکی کو نە کێمی مووچەیێ خانەشینەکی بیت ل ئیراقێ ژمارە (9) سالا (2014) و راستڤەکرنێن وێ. لەورا پیدڤیەکا گرنگا ژیانێ یە ژبۆ دووبارە ڤەگەراندنا ڤان ئاوارە و زیانڤێکەفتیان بۆ ناڤ کۆمەلگەهێ و دەستپێکرنا ژیانەکا سروشتی.

چار: ڕەهەندێ پلە و پیشەیی:

گاڤەکا مفادار دڤێ یاسایێ دا باس ل دابینکرنا پلە و پۆست و پیشەیێن جودا هاتیەکرن ژبۆ وان رزگاربوویێن دەستێ داعش د سازیێن دەولەتێدا ب رێژا (2٪) کێمتر نەبت لپەی مادا (6) برگا (4). بێگومان ئێك ژ خالێن بالکێش و جهێ کارلسەرکرنێ یە ژلایێ حکومەتا ئیراقێ ڤە ژبۆ گرنگیپێدان و ڤەگەراندنا هیمەتا کەسێ رزگاربووی ژدەست ڤێ رێکخراوا تیرۆرستی.

پێنج: ڕەهەندێ ڤەکۆلین و دادگەهکرنا چەکدارێن داعش:

ژ باشترین وان خالێن کو ب گرنگ دبینم، سزادان و دووڤچوون و دادگەهکرنا وان چەکدارێن داعشە، یین دەستێ وان د خوینا تاکێن ئێزدیان دا سۆر و شەرمەزار، ب کوشتن و بنئاخکرن و زۆرداری کرن و دەستدرێژیکرنا سەر ژنێن ئێزدیان و هەر تاوانەکا دژی مرۆڤایەتیێ د دەهەق جڤاکێ مەدا هاتیە ئەنجامدان، لەورا هەر خزمەتەك بهێتەکرن ژبۆ تاکێ ئێزدی و قەرەبووکرنا زیانڤێکەفتێن دەستێ داعش، باشترنابیت ژ دادگەهکرن و سزادانا وان چەکدارێن داعش، مادا (*) برگا (1 – 9).

شەش: ڕەهەندێ دانپێدانێ :

هەر یاسا و ڕیسایەك پشتی ڕوودانێن 2014 هاتبنە دەرخستن بێی بنەمایێن دانپێدانێ ب جینۆسایدا ئێزدیان، چ هێز و باندۆرەکا وەها بەرامبەر جڤاکێ ئێزدی نەبوویە، لەورا پشتی دەرکەفتنا ڤێ یاسایێ ل سالا 2021 مادا (8) برگا (1) بفەرمی و یاسایی دانپێدانێ ب کۆمەلکۆژیا ئێزدیان دکەت و ڕۆژا (3/8/2024) وەك رۆژا نشتیمانی یا ناساندنا جینۆسایدێ ددەتە دیارکرن و سازیێن دەولەتێ ب ئەنجامدانا کۆمەکا چالاکی و بوونەیێن جودا رادسپێرت. بێگومان ئەڤە دەلیڤەکا باشە کو هەموو ئیراق و دەزگەهێن نێڤدەولەتی هزرەکا تایبەت بۆ ڤێ رۆژا پەریشان بکەن و بزاڤێن باشترکرن و پیشخستنا مەلەفێ جینۆسایدا ئێزدیان بکەن.

هەفت: ڕەهەندێ قەرەبووکرنێ:

ئەگەر باس ل مادا (4) و بەندێن تایبەت  پێڤەگرێدای بکەین، دێ بینن یاسا ب تێروتەسەلی باسێ قەرەبووکرنا زیانڤێکەفتیێن دەستێ داعش و رزگاربوویێن ئێزدی دکەت ژ روویێن مادی و واتایی (معنوی) و دابینکرنا دەلیڤێن ژیانێ و دووبارە سروشتیکرنا ژیانا وان و پێشخستنا وان دهەموو بیاڤەکێ ژیانێدا و نەخاسمە بیمەیا ساخلەمی کو ئێك ژ پێدڤیین مەزنە ژبۆ رزگاربویێن دەستێ داعش.

هەشت: ڕەهەندێ ڤەکۆلین و رزگارکرنێ ژ دەستێ داعش:

بێگومان ئەڤ یاسایە هەر ژبۆ خزمەتا وان زیانڤێکەفتی و زیندانی و هندابوویێن ئێزدیان و پێکهاتەیێن دیتر هاتیە دارشتن و دانان، لەورا لپەی ڤێ یاسایێ لیژنەیەکا بلند هاتیە پێکئینان ژبۆ ڤەگەراندن و ئازادکرنا وان قوربانیان ژ دەستێ داعش، برێکا وان سازیێن مخابراتی و دەزگەهێن پۆلیسی ژبۆ ڤەدیتنا دوماهیك گرتیێ ل دەسێ ڤێ رێکخراوێدا مای، لێ تا نۆکە ئەرکێن ڤێ لژنێ بباشی ناهێنە برێڤەبرن و ئەڤەژی هیڤیەکا جڤاکێ ئێزدی یە کو بزاڤێن بهێزتر و باشتر بهێنەکرن ژبۆ لێگەریان ل هەر گرتیەکێ مای، هەر وەکی ڤێ یاسایێ ب تێر و تەسەلی دەزگەهێن دادوەری و پۆلیسی راسپاردین.

زێدەباری ڤان ڕەهەندێن لسەری، کۆمەکا بابەتێن دیتر یێن گرنگ هەینە کو گەرەکە حکومەتا ئیراقێ دور ژ مەوالا هەرسال، ب چاڤەکێ تژی خەمخۆری و لپەی بەند و مافێن مەیێن دەستوری و یاسایی، خزمەتەکا باشتر پیشکێشی ڤان رزگاربوویێن ئێزدی بکەت، ژ ڕوویێن دابینکرنا ئارامی و ئاسایش و خزمەتگۆزاری و ئاڤەدانکرنا دەڤەرێن وان و پاراستنا سەروەریا حکومەتێ ل شنگال و بهێزکرنا ئەرکێن وێ لژنا ئاسایکرنا ڕەوشا شنگال یا دناڤبەرا هەردو حکومەتێن هەرێم و بەغدا دا هاتیە پێکئینان، لپێناڤی ڤەگەرا ئاوارەیان و دوبارە ب سروشتیکرنا ژیانێ ل قەزایا شنگال وپاراستنا دەڤەرێ ژ وان شەر و ئالۆزیێن هەرێمی و نێڤدەولەتی و بجهئینانا هێزا یاسایێن نشتیمانی، لگەل بجهئینانا بەندێن ڤێ یاسایێ یا ژمارە (8) سالا (2021) یا بناڤێ یاسایا قەرەبووکرنا رزگاربوویێن ژ دەستێ داعش نەخاسمە ئێزدی وەك پێکهاتەیەکی پشتگوههاڤێژتی...

پارێزەر    

بیرهات هارون