کۆنسێپتەك ژبۆ بەرهەمێن خۆراکی ب لەیبلێ Made in Kurdistan
کەهی مەحموود - بەرلین
ئەز وەکو گەلەك کوردستانیان چاڤەرێی بەرهەمێن خۆمالی کوردی ب لەیبەلێ بەرهەمێن کوردستانێ ناڤ بازارێن ناڤخۆی و یێن دەولەتێن دەرڤەی بووم. داویا سالا ٢٠٢٢یێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ ئێكهم پێنگاڤ هاڤێت و هنارێن دەرەجە پرێمیوم (ئاستبلند) یێن کوردی هنادرەکرن دەولەتێن ئەرەبی وەکو ئیمارات، قهتهر و وهلاتێ سعودی.... هتد.
ئەڤ پرۆسە زۆر یا گرنگ بوو. زێدەباری ڤێ پێنگاڤێ ئەز باوەرم کوردستانێ شیانێن پیشەسازیەکا بلند یا بەرهەمێن خۆراکی هەیە، مادەم کوردستان یا دەولەمەندە ب بەرهەمێن کشتوکاڵی/چاندنیێ. د ڤێ گۆتارێ دا دێ هەول دەم شرۆڤەکەم بۆچی هناردەکرنا بەرهەمێن خومالی ب دیتنا من نە یەکەم پێنگاڤە ژبۆ پێشخستنا ئابۆرێ کوردستانێ. ب دیتنا من گرنگیا ئاڤاکرنا پیشەسازیا خۆراکی یەکەم قۆناغە د چاکسازییا حکومەتا هەرێما کوردستانێ دا. ب هەلسەنگاندنەکا دووربینی ئەڤ یەکە دێ هەلی کار گەش کەت.
بێگومان هەناردەکردنا بەرهەمان ژبۆ ئیکۆنۆمییا وەلاتان پێدڤى نه، بەلێ پێشمەرج ئەوە کو د قۆناخا ئێكێ دا مللەت فایدەی ژ بەرهەمێن خۆ ببینیت بەریا بۆ دەرڤەی ولاتی بهێنە فرۆشتن.
ئانکو مللەت ب بەرهەمێن خۆ تێر بیت، و یێ زێدە ژی بفرۆشیت و هناردە بکەتە دەولەتێن جیران و وێڤەتر.
وەك من ژ وەزیرێن وەبەرهێنانی و بازرگانی بهیستی کو پرانیا بەرهەمێن کوردستانێ یێن لژێر فوکوسا حکومەتا هەرێما کوردستانێ فێقی و سەوزە نە، وەک هنارێن هەلبەچە، سێڤێن بەرواریا، گویز، تری و تەماتە.
پێشنیارا من لڤێرە کو پلان بهێتە دانان کو ئەڤ بەرهەمێن چاندنێ ب پیشەسازیەك و کارگەهێن خۆمالی بکەنە بەرهەمێن جودا جودا نەك بتنێ وەک فێقیێن سادە بهێنە فرۆشتن. ئەگەر پتر رۆنبکەم، بۆ نموونە ژ فێقیان مرەبا، شەربەت، کێك هود. بهێنە چێکرن. ئەڤ یەکە دێ ئابۆرا کوردستانێ ژ هاوردەکرنا بەرهەمێن جیرانان بێمنەتکەت و ههڤدهم سەکتەرێن پیشەزسازیا ناڤخۆی ژی بەرفرەهـ کەت. خالا داویێ هەر یەك ژ ئامانجێن حکومەتا هەرێما یە، کو کابینەیا سەرۆکوەزیری کوردستانێ مەسرور بارزانی، بڕیار دایە سێکتەرێن ئابۆری یێن کوردستانێ بەرفرههـ بکەت.
ژبۆ ئاڤاکرنا پیشەسازیا بەرهەمێن خۆراکی ئەڤان پێشنیارا پێشکێشی وەزارەت و سازیێن پەیوەندیدار دکەم: هەم د بەرژەوەندیا دهلیڤهیێن کار دا نە و هەم ژی سەربەخۆییا ئابۆرێ کوردستانێ دا نە.
ژبۆ دامەزراندنا کارگەهێن بەرهەمێن خۆراکی پێدڤیه ب زانستێن ئەندازیاریا میکانیکی یە کو ماکینەیێن بەرهەمێن خۆراکی بەرهەمیینن. گەر یێن کوردستانێ نەبن، بلا دەستپێکێ یێن ئەورۆپی بینین.
تەکنەلۆژیا خوارنێ بەشەکێ بگەهینە ژ بۆ یێ پیشەسازیەکا خۆراکی یا سەربەخۆ. کوردستانێ پێدڤى ب تاقیگههـ و سازیێن تەکنەلۆژیا بەرهەمێن خوارنێ هەیە، کو بشێت سیستم و پرۆسەیێن پرۆدوکسیونا بەرهەم و جۆرێن خوارنێ ئەنجامبدەن.
د وارێ زانستی دا پێدڤیا زانکۆ و پەیمانگەهان ب بەرفرەهکرنا پشكێن ئەندازیاریا میکانیکی هەیە، دا کوردستان د پاشەڕۆژێ دا ژ کۆمپانیایێن بیانی سەربەخۆ بیت و ئەو تەکنیک و میکانیزم ژی بەرهەمێن خومالی بن.
نووژەنکرنا سیستمی چاندنێ بەرەف چاندنهكا ساخلەم و ژینگەپارێز.
ل دەما کارگەهێن خۆراکی یێن کوردستانێ دەستبکاربوون و بەرهەمێن جودا جودا هاتنە دروستکرن دوێ قۆناغێ دا پێدڤی ب ستراتیجیا مارکیتینگێ و فرۆستنێ یە.
د قۆناخا پلاندانانێ ژبۆ ئاڤاکرنا مارکێن کوردی پێدڤیە تیمێن مارکێتینگی و بەلاڤکرنێ بهێنە پێش. ئاڤاکرنا مارکێن بەرهەمێن خۆراکی ژی چەندین شەرت و مەرج هەنە. وەك دەستنیشانکرنا ناڤا، شێواز و دیزاینێ لۆگۆ و پەکجینگێ، لیستەیا کەرەستیێن بەرهەمی، رێکلامکرن، ڤەدیتنا بازارێن دەولەتان، بۆ میناك عەلوە یان مارکێتێن مهزن بن، هەرەها ژی دێڤچوون ژبۆ مەرج و یاسایێن هناردەکرنێ یێن وەلاتێن ئەوروپی بۆ نموونە.
لدوایی دوبارە دکەم، کو هناردەکرن پرۆژەیەکێ دۆمدرێژ نابیت و دبیت ژی بۆ بازارێن ئەرۆپایێ پڕی ئاستەنگ بیت و دیسان ژی پێدڤی ب شیاێن دارای یە. ئەز دبینم کو پێدڤیا کوردستانێ ب پیشەسازیەکا خۆمالی یە کو خوارنێن کوردی بەرهەمبهێنێت و پاشان ئهو بەرهەم بکەڤنە بازارێ. بەرهەمێن چاندنیێ ل کوردستانێ پڕن لەورا بدیتنا من کوردستانا باشۆر د شیان دا یە کارگەهێن خۆمالی ئەڤا بکەت کو وهلاتیێن کوردستانێ د پاشەڕۆژێ ژێ سوودمەند بن.