به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لاتی و جوداهیێن سیاسی
بەلاڤ بکە
سالح زوهێر زێبارى
ئه‌ڤرۆ د كۆنفڕانسێ نێڤده‌وله‌تییێ تایبه‌ت ب هشكه‌سالییێ و كاریگه‌ریێن گوهۆڕینا سه‌قای دا ل هه‌ولێرێ ب به‌رهه‌ڤبوونا سه‌رۆككۆمارێ ئیراقێ و سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و چه‌ندین به‌رپرس و لێكۆله‌ر و كه‌سایه‌تیێن تایبه‌ت یێن ڤی بیاڤی، ئاماژه ب پرسه‌ك گه‌له‌ك گرنگ هاته‌كرن سه‌ره‌رای وێ چه‌ندێ كو ئامار و داتایێن زانستی هاتنه دیاركرن، كو ئیراق ب ڤی ئاوایێ هه‌یی به‌ره‌ڤ بیابانبوونێ ڤه دچیت و وه‌كی سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ئاماژه‌پێكری "ئیراق ب خرابییا سه‌قایی ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ ل رێزبه‌ندییا پێنجێ دهێت"، كو ب راستی ژی ئه‌ڤ چه‌نده جهێ مه‌ترسییێ نه ژ به‌ر دو خالێن سه‌ره‌كی، یا ده‌ستپێكێ ئه‌وه ل ڤێ رێزبه‌ندییێ یه و خالا دیتر وه‌ك پێدڤی خه‌م ژ بابه‌تی نه‌هاتیه خوارن، هه‌ر سه‌باره‌ت ب ڤی بابه‌تی سه‌رۆكێ هه‌رێمی بابه‌ته‌ك گرنگ به‌حسكر ئه‌و ژی "گرنگییا هۆشیارییا تاكێ ئیراقی یه، كو ژینگه‌هێ بپارێزیت ب رێكا سیسته‌مه‌كێ پێشكه‌فتی یێ په‌روه‌رده‌یی".
پڕانییا كۆر و كۆمبوون و كۆنفراسێن جودا جودا ل ده‌مێ به‌رهه‌ڤبوونا كه‌سێن پایه بلندێن حكومی و حزبی ئاراسته‌یێ خۆ به‌ره‌ڤ ئالییێ سیاسی دگوهۆڕن، ئه‌و ژی ژبه‌ر گرنگییا سیاسه‌تێ یه ل سه‌ر بیاڤێن دیتر و كاریگه‌رییا كاره‌كته‌رێن سیاسی ل سه‌ر ره‌وشا وه‌لاتی، وه‌كی سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د په‌نه‌له‌ك تایبه‌ت ب سه‌قای دا دیاركری "هه‌رچه‌نده بابه‌ت تایبه‌ت بوو ب سه‌قای ڤه، لێ وه بابه‌ت گوهۆڕی و كره سیاسه‌ت"، ب راستی ژی كه‌توار ب ڤی ئاوایی ده‌ردكه‌ڤیت و ئه‌ڤ گۆتاره ژی هه‌ر وه‌كی وێ په‌نه‌لێ یه و ده‌رفه‌ته گۆشه‌یه‌كێ ژ ڤى كۆنفرانسێ گرنگ وه‌ربگرین و گۆتاره‌ك پوخت ل سه‌ر دابرێژین، ئه‌و ژی گۆتنه‌كا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ به‌رێز نێچیرڤان بارزانی بوو ده‌مێ گوتی: "به‌رژه‌وه‌ندیێن مه یێن درێژخایه‌ن ژ ناكۆكیێن مه مه‌زنترن" ئه‌ڤێ گۆتنێ دێ شڕۆڤه‌كه‌ین ب ڤان خالێن خوارێ:
- هه‌بوونا به‌رژه‌وه‌ندیێن درێژخایه‌ن د ڤێ قه‌واره‌یا ده‌ستووری و سیاسی و نه‌ته‌وه‌یی دا كو هه‌رێما كوردستانێ یه.
- دانپێدانكرن ژ لایێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ڤه ب هه‌بوونا ناكۆكییان د ناڤبه‌را ئالیێن سیاسییێن كوردستانی د ڤێ قۆناغا گرنگ و دیرۆكی دا.
- نامه‌یه‌ك بوو به‌رێز نێچیرڤان بارزانی گه‌هاندیه سه‌رۆكێ كۆمارا ئیراقا فیدرال كو پێگه‌هێ خۆ یێ سیاسی و ده‌ستووری یێ بلند بكاربینیت بۆ بدویماهیكئینانێ ب ڤان ناكۆكیێن مه‌ترسیدار ل سه‌ر پاشه‌رۆژا قه‌واره‌یێ هه‌رێما كوردستانێ.
- د ڤێ گۆتارێ دا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ په‌یاما خۆ گه‌هاند ب ئالیێن سیاسی و ب تایبه‌تی پارتی دیمۆكراتی كوردستان و ئێكه‌تی نیشتیمانی كوردستان كو به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لاتی كه‌فتینه د مه‌ترسییێ دا و ئه‌ركێ ڕاستڤه‌كرنا ڤی كه‌تواری دكه‌ڤیته سه‌ر ملێ هه‌ر ئالییه‌كێ سیاسی لێ بارێ گڕان و مه‌زن ل سه‌ر پارتی و ئێكه‌تیێ یه و كاره‌كته‌رێن سیاسی و بڕیارده‌رێن هه‌ردو حزبان به‌رهه‌ڤی هه‌بوون ل ڤى كۆنفرانسى.
- هه‌ر د شرۆڤه‌یا مه بۆ ڤێ گۆتارێ دا دیار دبیت كو سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ب نه‌ڕاسته‌وخۆ ب لایه‌نێن كوردستانی دبێژیت د گۆره‌پانا هه‌رێمی دا دوباره ده‌رفه‌ت هاتیه پێش ل وێنه‌كرنا نه‌خشه‌یێن نوی دا به‌رژه‌وه‌ندیێن كوردستانێ یێن درێژخایه‌ن بپارێزین.
- پشتی سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ بۆ به‌غدا و ته‌هران هه‌تا راده‌یه‌كێ قووناغه‌ك نوی ده‌ستپێكریه و ئه‌و چه‌نده ژی بۆ دیار بوویه كو پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ هێشتا د شیان دا هه‌یه به‌رده‌وامییێ ب هێزا خۆ ب ده‌ت لێ ب مه‌رجێ ئێكگرتنا ئالیێن سیاسی.
- ئه‌ڤ رسته‌یه دبێژیته مه ئه‌گه‌ر ناكۆكیێن سیاسی دناڤبه‌را لایه‌نێن سیاسی دا به‌رده‌وامی هه‌بیت، وی ده‌می چ به‌رژه‌وه‌ندیێن بلند نینن و ئێدی هه‌رێم دێ به‌ره‌ڤ چاره‌نڤیسه‌ك نه‌دیار ڤه چیت.
ل داوییێ ژی فه‌ره رووپه‌لێن دیرۆكێ ژی پێش چاڤێن مه بن كو ب چ ئاوایی قه‌واره‌یێن كوردی ل قۆناغێن دیرۆكا كوردان یا ناڤین و نوی و هه‌تا شۆڕه‌ش و بزاڤێن كوردی ژی ل قووناغا هه‌ڤچه‌رخ ب چ ئاوایی رویبرویێ كه‌فتن و نه‌مان و خوساره‌تى و شكه‌ستنێ بووینه ئێك ب ئێك ژ ئه‌گه‌رێ هه‌بوونا ناكوكیێن ناڤخۆیێ و نه‌پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن بلند یێن وه‌لاتی، له‌وما گه‌له‌ك ژی دهێته گوتن كو دیرۆك خۆ دوباره دكه‌ت، ئه‌گه‌ر خۆ دوباره ژی نه‌كه‌ت لێ ده‌رئه‌نجامێن وێ هه‌مان ده‌رئه‌نجامێن نه‌رێنی بن ل وی ده‌می زڤڕینه د بازنه‌یه‌ك گرتی یا بێ مفا دا.
