د. هوشیار موزەفەر عەلی ئەمین – ماموستایێ زانکۆیێ

مالپەڕەکێ بەرنیاس یێ قەتەری گۆتارەکا ماموستایەکێ زانکۆیا سەلاحەدین بەلاڤ کرییە کو تێدا بەحسا گرنگییا بەردەوامی و پێشڤەچوونا پەیوەندییێن هەرێما کوردستانێ و قەتەرێ و رۆلێ سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ د پێشڤەبرنا وان پەیوەندییان دا دکەت.

مالپەڕێ "الشرق" یێ قەتەری، گۆتارەکا د. هوشیار موزەفەر عەلی ئەمین، ماموستایێ زانکۆیا سەلاحەدین بەلاڤ کرییە کو ئەڤە دەقێ گۆتارێ یە:

بازێ قەتەری چیایێن کوردستانا ئیراقێ دبڕیت

"بریارا دەوحە یا ڤەکرنا کونسولخانەیا خۆ ل هەولێرێ بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندییان د ناڤبەرا دەولەتا قەتەرێ و هەرێما کوردستانا ئیراقێ دا گاڤەکا گرنگە". ل دەما دەولەتا قەتەرێ کونسولخانەیا خۆ ل کوردستانێ ڤەکری، ئەڤە بۆ سەرکردایەتی و گەلێ کوردستانێ وەک مزگینییەکێ بوو، کورد ب سەرکردایەتی و گەلێ خۆ ڤە بەرێ خۆ ددەنە سەرکردایەتی و گەلێ قەتەرێ وەک وی هەڤالێ وەکی بازەکی ل ئاسمانێ کوردستانێ دفڕیت، ئەڤە ئێک ژ شرۆڤەکارێن سیاسەتا کەنداڤی ل هەرێمێ گۆتە من. د ناڤ بەرپەڕێن گرۆپێ برێڤەبرنا قەیرانان دا کو گرۆپەکێ شیرەتکارییا ستراتیژی یێ نەقازانجی یە، بەرپەڕەک دهێتە دیتن کو ل سەر نڤیسییە "قەتەر ل کوردستانێ داددەت"، قەتەر شیا بەری ب دەهان سالان ب بالێن خۆ یێن سیاسی، ئابۆری، رەوشەنبیری و راگەهاندنێ جهێ خۆ د مەژی و دلێن سەرکردایەتی و گەلێ کوردان دا بکەت و ئەو شیا ڤی کاری ب دپلۆماسییەتا خۆ و دیارکرنا حەزژێکرنا خۆ بۆ کوردان بکەت. د سالێن بۆری دا، پەیوەندیێن د ناڤبەرا دەولەتا قەتەرێ و هەرێما کوردستانا ئیراقێ دا پێشڤەچوونەکا باش ب خۆ ڤە دیت، کو ئەڤ پێشڤەچوونە ژ چارچووڤەیێ پەیوەندییێن کلاسیک دەربازبوو و وارێن گرێدایی پەیوەندییێن سیاسی، ئابۆری، رەوشەنبیری و راگەهاندنێ ب خۆ ڤە گرتن. ئەڤ پێشڤەچوونە د پەیوەندییان دا رەنگڤەدانەکا گرنگیپێدانەکا هەڤپشک بۆ پێشڤەبرنا هەڤکارییێ و بدەستڤەئینانا بەرژەوەندییێن هەڤپشکە و بەرێز مەسروور بارزانی، سەرۆکێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ چەندین جاران دوپات کرییە و د سەرەدانا خۆ یا قەتەرێ ژی دا ل 16 شواتا سالا 2022یێ جارەکا دی بەحسا گرنگییا پەیوەندییێن هەرێما کوردستانێ و قەتەرێ کر و گۆت "هەماهەنگی و هەڤکارییا مە د کەیسێن جهێ گرنگیپێدانا هەردو ئالییان دا بەردەوامە".

ژ لایەکێ دی ڤە، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ د چارچووڤەیێ سەرەدانا خۆ یا قەتەرێ دا ل 17 چریا ئێکێ یا سالا 2021ێ دا گۆت "ئەز ب دیتنا بەرێز شێخ تەمیم بن حەمەد ئال سانی، میرێ دەولەتا قەتەرێ خۆشحالبووم. مە دانوستاندن دەربارەی پێشڤەبرنا پەیوەندییێن دوئالی کرن، زێدەباری بەحسکرنا هندەک کەیسێن گرێدایی ئیراقێ و دەڤەرێ یێن جهێ گرنگیپێدانا مە یا هەڤپشک".

و ئەڤە دەربڕینەکا گەلەک گرنگە بۆ تێگەهشتنا پەیوەندییا د ناڤبەرا بازێ قەتەری و چیایێن کوردستانێ دا.

سەرکردایەتییا قەتەرێ یا رژد بوو ل سەر دیتنا رێیان بۆ پەیوەندیکرنێ ب هەرێما کوردستانا ئیراقێ، ئەڤ رژدییە د سەرەدانێن بەردەوام و کۆمبوونێن بەردەوام ل گەل سەرکردایەتییا هەرێما کوردستانێ، دیارترینێن وان سەرکردە نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ و سەرکردە مەسروور بارزانی، سەرۆکێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ دا دیار دبوو. ب ڤان کۆمبوونا لێکتێگەهشتن و پەیوەندییێن هەرێما کوردستانێ و قەتەرێ دەربارەی کەیسێن هەرێمی و نێڤدەولەتی ب رەنگەکێ سەرکەفتیانە پێشڤەچوون.

ژ رویێ ئابۆری ژی ڤە ئەم دبینین قەتەرێ کونسولخانەیا خۆ ل هەولێرێ ڤەکر، ئەڤە ژی پێگیرییا وێ یا ئابۆری و بازرگانی ل گەل هەرێما کوردستانێ دوپات دکەت و ڤەکرنا کونسولخانەیا قەتەری وەک دهێتە وەسفکرن "گاڤەکا ستراتیژی یە بۆ زێدەکرنا وەبەرهێنانا قەتەری ل گەل هەرێما کوردستانێ د وارێن تێهن، ژێرخانەیا ئابۆری و چاندنێ دا. هەروەسا دهێتە پێشبینیکرن ئەڤە ببیتە ئەگەرێ زێدەبوونا ئالۆگۆرییا بازرگانی و زێدەکرنا دەلیڤەیێن کاری کو ئەڤە پشتەڤانییا پێشڤەچوونا ئابۆرێ هەرێمێ ژی دکەت".

ل سەر ئاستێ جڤاکی، دەولەتا قەتەرێ ل سەر بنەمایێن رەوشەنبیری و فێرکاری پەیوەندییێن خۆ ل گەل هەرێما کوردستانێ نەبڕینە، ب رێکا "بەرنامەیێن رەوشەنبیری و دابینکرنا دەلیڤەیێن خواندنێ کو گەنجێن کورد بشێن مفای ژ سەربۆڕا زانستی یا سازییێن قەتەری ببینن و ئەڤ لێکگوهۆڕینە رێخۆشکەرە پرێن لێکتێگەهشتنێ و پەیوەندی د ناڤبەرا هەردو گەلان دا دروست ببن".

جەنابێ شێخ تەمیم بن حەمەد ئال سانی ب رێکا هەبوونا پەیوەندییێن بەردەوام گرنگییەکا مەزن ب پێشڤەبرنا پەیوەندییێن ل گەل هەرێما کوردستانێ دایە و ئەڤ گرنگییە دێ یا بەردەوام بیت و بیتە ئەگەرێ خورتبوونا باوەرییێ د ناڤبەرا جڤاکێن هەردویان دا و زێدەبوونا پەیوەندییان د وارێن جودا دا. جەنابێ شێخ تەمیم بن حەمەد ئال سانی، میرێ قەتەرێ د کۆمبوونا ل گەل نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ یا 17 چریا ئێکێ یا سالا 2021ێ دا ئەڤە گۆت "پێشڤەبرنا پەیوەندییێن هەرێما کوردستانا ئیراقێ و قەتەرێ و دەلیڤەیا زێدەکرنا وەبەرهێنانا قەتەری ل هەرێما کوردستانێ داکو ژ وێرێ وەبەرهێنان بەر ب ئیراقێ بچیت وەک بازاڕەکێ مەزنتر، ب تایبەت د وارێن بۆ هەرێما کوردستانێ ب تایبەتی و ئیراقێ ب گشتی دگرنگ، بابەتێ گۆتوبێژێن مەبوو".

و ب ڤی رەنگی ئەم دبینین کا چاوا پەیوەندییێن د ناڤبەرا قەتەرێ و هەرێما کوردستانێ دا پاشەرۆژەکا گەش هەیە و پێشبینی دهێتە کرن هەڤکارییا ئابۆری د ناڤبەرا وان دا زێدەتر ژی لێ بهێت، ب تایبەت د وارێن تێهن و وەبەرهێنانێ دا. هەروەسا پێشبینی دهێتە کرن هەڤکارییا رەوشەنبیری و فێرکاری ژی د ناڤبەرا وان دا زێدە ببیت کو ئەڤە دێ بیتە ئەگەرێ پێشڤەچوونا لێکتێگەهشتنەکا هەڤپشک و چێبوونا هەڤکارییەکا ستراتیژی بۆ بەرژەوەندییێن هەڤپشک.

سەرۆکاتییا هەرێما کوردستانێ پێشتر گۆتییە کو "چیایێن کوردان" بەردەوام ل "بازێ قەتەری" دگەڕیان. "رێکێن بهێزکرنا پەیوەندییێن هەرێما کوردستانێ و قەتەرێ، هەروەسا ل گەل پەیوەندییێن ئیراقێ و قەتەرێ د وارێن سیاسی و هەڤکارییا هەڤپشک دا، ب تایبەت د کەرتێن بازرگانی، پیشەسازی و بکارئینانا سەرمایا قەتەری و زێدەکرنا وەبەرهێنانا وێ ل هەرێما کوردستانێ و ئیراقێ و گۆتوبێژکرنا رەوشا ئیراقێ و دەڤەرێ، جهێ پویتەپێدانا هەڤپشكن".

ئەڤ تێکستێ سەرۆکاتییا هەرێمێ دیار دکەت کا بۆ قەتەرێ چیایێن کوردستانێ چەند دگرنگ، ئەو چیایێن ژبلی بازێ ئازاد چ بالندە نەشێن لێ بفڕن و ئەم دبینین هەبوونا کونسولخانەیا قەتەری ل هەولێرێ قەبویلکرنەکا سیاسی، دپلۆماسی، ئابۆری و جڤاکی ژ کونسولخانەیێن گەلەک وەلاتێن دی پتر هەیە و ئەڤە ژ ئەگەرێ وی کارێ رێک و پێکە یێ ئەو کونسولخانە دکەت و کورد ژبیر ناکەن ل دەما کەنالێ جەزیرە ب پرۆگرام و گۆتارێن خۆ بەحسا سەرکردەیێ نەمر مەلا مستەفا بارزانی دکر و ئەڤە مایە د بیردانکا دیرۆک و راگەهاندنا کوردستانێ دا.

ئەڤان خالان هەمییان وەک بازێ قەتەری ب ئێمناهی ل چیایێن هەرێما کوردستانێ بفڕیت، ئەڤ بازە د سەر کەلا هەولێرێ را دفڕیتە دهۆکێ و ل هەلەبجە و چیایێن رەواندزێ دزڤڕیت و دچیتە (دوحة و سوق واقف و قلعة الزبارة و الريان و الغويرية و کتارا و الوکرة و الظعاین) پێکڤەگرێدانێن دیرۆکی د ناڤبەرا دەولەتا قەتەرێ و هەرێما کوردستانێ دا ژ رهـ و ریشالانن و بەردەوام دهێنە نویکرن و ئەڤە ڤان پەیوەندییان دکەنە نموونەیەکا پەیوەندییێن بهێز د ناڤبەرا باز و چیایان دا و ژ هەبوونا ئازادی و حەزژێکرنەکا سەقامگیر د ناڤبەرا هەردویان دا دهێن و ب هیڤییا وێ چەندێ ئەڤ پەیوەندییە ئارامییێ و ئێکقەبویلکرنێ بۆ هەرێما کوردستانێ و قەتەرێ بینن و پەیوەندی د هەمی واران دا بهێز بکەڤن.

** ئەم ژ وێ گۆتنا جەنابێ میری فێربووینە یا بەری ڤەکرنا گەڕا چل و چارێ یا جڤاتا شوورایا قەتەرێ دا گۆتی "پێدڤییە ئەم ب رژدی کار بکەین داکو پرۆسەیا پێشڤەچوونێ ژ رێیا راست و دروست دەرنەکەڤیت".

و ئەڤە ژی ژ وانەیێن بازێ قەتەری یە..

وەرگێڕان ژ زمانێ عەرەبی

ژیوار عەبدولجەبار