پەروەر عزەت

ب درێژاهیا دیرۆكێ گەلێ کورد هاتیە پێناسەکرن ب تێکوشان کەرامەت و مافێ چارەخۆنڤیسی و دەستبەرداری ئیرادەیا خۆ نەبوویە، ژ راپەرینێن شێخ عوبه‌یدوللاهێ نەهری هەتا راپەرینێن سەردەمێ مودێرن،  بەرخۆدانێن گەلێ کورد تا ردەیەکێ گه‌له‌ك ب خەباتێن چەکداری هاتینە ل قالبدان، ژن و زەلامێن وێرەک چەک یێ هەلگرتی بوو بەرگریکرن ژ ناسنامە زمان و ئاخا خۆ،  قوربانی دانێن کوردان چاڤپۆشی لێ ناهێتە کرن، ئازایەتی و وێرەکیا وان جهێ پرسیارێ یە؟ د دەمەکیدا ئەڤان شۆڕشان چرکەساتێن ئومێدێ یێن ئیناینە هەبوونێ بەلێ نەبوونە ئەگەرێ ئازادیەکا بەردەوام، جیهان هاتیە گوهۆڕین خەباتا کوردان ژی پێتڤیە بهێتە گوهۆڕین .

دیرۆك وانەیەکا گرنگ نیشامە د دەت "هیچ نەتەوەیەکی بتنێ ب رێکا شه‌ڕی سەروەریا راستەقینە بدەستڤە نە ئینایە، مەزنترین شۆڕشێن جیهانا مودێرن نە بتنێ د بەروکێن شه‌ڕیدا بەلکو د مێشکێن مرۆڤان دا سەرکەفتن یا ئینای، هزر و مەعریفە و دپلۆماسی و کاریگەریێن کلتوری یا سەلماندی کو گه‌له‌ك کاریگەرترن د دارشتنا داهاتیێ گەلاندا، ئەڤرۆ کورد دڤێت جورەکێ دی یێ شۆڕشێ ل باوەش بگریت- شۆڕشا هزری شۆڕشەکه‌ کو پشت ب چەکی نە بەستیت بەلکو پشت ب مەعريفێ ببەستیت، شۆڕشەک نە بتنێ بەرهنگاری زولم و چەوساندنێ بیت بەلکو دوبارە پێناسا جهێ کوردان ل جیهانێ بکەت.

سنورێ خەباتا چەکداری: بەرخۆدانێن کوردان د دیرۆكێ دا ژ نەچاری پشت ب راپەرینێن سەربازی بەستیە، کورد ژ مافێن وان یێن سەرەتایی هاتنە بێبەهركرن  ژبۆ ناسناما خۆ هاتنە گوشەگیرکرن و ژ دەستهەلاتا سیاسی هاتنە دویرئێخستن، هیچ بژاردەیەکا دی نەبوو ژبلی به‌رگریكرن ژ خۆ ب رێکا چەکی،  د دەمەکیدا ئەڤ جورێن خەباتان د ستەمێدا ژدایکبوون، نفش ل دویڤ نفشی کورد تووشی مالوێرانی و ئاوارەبوونێ بوون، تەمامیا گوندان وێران بوون، میراتێ کلتوری ژناڤبرن هیڤیێن سەربەخۆیێ جار و بار قەد و پەت بوون.

راستیا ب ئازار ئەوە سەرەرای ڤان هەمی قوربانیان سەرکەفتنێن سەربازی د دەمکی بوون، راپەرینێن چەکداری هاتنە سەرکوتکرن،  ئوتۆنۆمی هاتنە هەلوەشاندن، دەستکەفتێن سیاسی ژ لایێ رژێمێن ستەمکارڤە هاتنە به‌روڤاژیكرن، یا ژڤێ گرنگتر د جیهانا ئەڤرۆدا،  سیاسەتا جیهانی ئێدی دگەل راپەرینێن سەربازی نینە، کومەلگەها نیڤدەولەتی زێدەتر دگەل دپلوماسی و هێزا ئابۆری و کاریگەریێن کلتوریە نەک خەباتا چەکداری، کورد پێتڤیە دانپێدانێ ب ڤێ راستیێ بکەت و خۆ بگونجینیت دگەل ڤان گوهۆڕینان، رێکا ئازادیا رستەقینە و بەردەوام د چەکیدا نینە، بەلکو یا د مەعريفه و ئێکرێزی و کاریگەریێن ستراتیژیدا.

هێزا هزرێ شۆڕشەک د دەرونیدا: بهێزترین هێز د دیرۆكێ دا چەک نینە بەلکو هزرە، ئیمپراتوری کەفتن، پاشا ژ دەستهەلاتێ هاتنە لادان سیستەمێن ستەمکار هاتنە لادان نەبتنێ ب رێکا چه‌كی، بەلکو ب رێکا هزرا شۆڕشگێری رێرەوێ دیرۆكێ هاتە گوهۆڕین،  سەردەمێ رەوشەنگەری و رێنیسانس و بزاڤێن دیمۆکرات یێن مودێرن ب تڤەنگێ نەبوون بەلکو ب ئەقلەکی بوون کو وێرەکیا هزرکرنەکا جودا هەبوو، کورد دڤێت تێبگەهیت کو دەستهەلاتا راستەقینە یا ئەڤرۆ د پەروەردە و زانست و ئەدەب و تەکنولوجیایێ دایە، ئەو گەلێن زال بسەر جیهانێدا مەرج نینە ئەو گەلە بن کو مەزنترین سوپا هەبیت، بەلکو ئەو گەلەنە کو کونترۆلا هزر و زانیاری و ژێده‌رین ئابووری دکەن.

کورد بۆ بدەستڤە ئینانا جهێ خۆ د جیهانا ئەڤرۆ دا پێتڤیە گەشەپێدانێ د هزرێدا بکەت دڤێت زانا نڤیسەر و هونەرمەند و دارێژەرێن سیاسەتێ ل ئاستێ جیهانێ بەرهەم بینن کو بشێن لسەر شانۆیا جیهانێ رکابەریێ بکەن.

بینە بەرچاڤێن خۆ زانکویێن کوردی ژ باشترین زانکویێن رۆژهەلاتا ناڤین بن و خواندەڤانان ژ سەرانسەری جیهانێ بۆ لایێ خۆ ب راکێشن، بینە بەرچاڤێن خۆ نڤێسەرێن کورد بەرهەمێن وان بۆ چەندین زمانان بهێنە وەرگێران، گفتوگویێن جیهانی لسەر دیرۆك و فەلسەفە و سیاسەتێ ل قالب ددەن، بینە بەرچاڤێن خۆ کو سینەما کارێن کورد خەلاتێن نیڤدەولەتی بدەستڤە بینن کاریگەری لسەر نێرینا جیهانێ هەبیت بۆ ناسناما کوردی،  ئەڤە ئەو جورێ شۆڕشێ یە کو کەس نەشێت  تێكببه‌ت یان بێدەنگ بکەت ئەڤە ئەو جورێ شۆڕشێ یە کو سەرکەفتنا راستەقینە بەرهەم د ئینیت.

هێزا نەرم چه‌كێ سەدسالا بیست و ئێکێ: د جیهانا مودێرن دا هێزا نەرم کاریگەرترین چەکە کو نەتەوەیەک دشێت بکاربینیت،  هێزا نەرم ئاماژەیە بۆ شیانێن وەلاتەکی بۆ كارتێكرنێ لسەر ئەوێن دی ب رێکا کلتور، میدیا، هێزا ئابوری، دبلوماسی، نەک هێزا سەربازی هندەک ژ گەلێن کاریگەر د ئەڤرۆدا مەرج نینە مەزنترین سوپا هەبیت، بەلکی ب رێکا پەروەردە، سینەما و تەکنولۆژیا و هەڤپەیمانیێن ستراتیژی ب رێڤەبرنا جیهانێ ل قالب ددەن.

بۆ نموونە ئەگەر ئەم کوریا باشۆر وەربگرین، بتنێ بەری چەند سالەکا وەلاتەکێ پڕی جەنگ بوو دگەل هەژاریێ خەبات دکر  ئەڤرۆ ب رێکا وەبەرهێنانێ ب تەکنولۆژیایێ و پەروەردێ هانارتنا کلتوری وەک موسیقا و فلم، کوریا باشوور یا بوویە هێزەکا جیهانی، خەلکێ جیهانێ فیری زمانێ کووری دبن و بەرێ خۆ د دەنە فلمێن کووری و کاریگەریا کلتورێ کووریا لسەرە، ئەڤە هێزا نەرمە د دەمێ کارکرنێ دا، پێتڤیە کورد رێبازەکا هوسا بگریتە بەر، دڤێت میدیایەکێ دروستبکەن کو چیرۆکێن وان ڤەگێریت،  زانکۆیەک کو هزر و مه‌عريفێ ل قالب بدەت،  بازرگانیەکا پێشتبەستنێ لسەر تەکنولۆژیایێ بکەت، فەرهەنگ و ئەدەبیات و فەلسەفا کوردی دڤێت بهێتە هناردەکرن بۆ جیهانێ نە بتنێ د ناڤ پێکهاتێن خۆدا ب پارێزین، دەمێ روەشەنبیر هونەرمەند و زانایێن کورد ب شێوەیەکێ مانادار بەژداری جیهانێ ببن، خەباتا کوردی ئێدی نابیتە پرسەکا ناوچەی دێ بیتە بزاڤه‌كا جیهانی

زالبوون بسەر بەربەستێن ناڤخۆیی دا: بۆ هندێ شۆڕشەکا هزری بسەرکەڤیت کورد پێتڤییە ناکوکیێن ناڤخۆیی ژی چارەسەر بکەت، ب درێژاهیا دیرۆكێ ئێک ژ مه‌زنترین بەربەستێن همبه‌ر پێشکەفتنا کوردان نە ئێک گرتن بوویە،  دابەشبوونا عەشایری و رکابەریێن سیاسی و ئایدیۆلۆژی جار جاران دۆزا کوردی یا لاواز کری، ئەگەر کوردان دڤێت سەرکەفتنا راستەقینە بدەستڤە بینیت پێتڤیە د ئارمانجێدا ئێک بگرن، ئەڤە ب وێ رامانێ نینە کو هەمی کوردان پێتڤییە ئێک ئایدولوژیا سیاسی هەبیت، بەلکو دڤێت نێرینه‌كا هه‌ڤپشك هەبیت بۆ پاشه‌رۆژێ.

پاشه‌رۆژه‌ك ب زانینێ هاتیە پێناسەکرن: دەمێ شۆڕشا هزری نوکەیە، کورد پێتڤییە بتنێ پشتبەستنێ لسەر خەباتا چەکداری یان دانوستاندنێن سیاسی نەکەت کو گه‌له‌ك جاران بەر ب چ سەرکەفتنەکێ نابەت، جیهان هاتیە گوهۆڕین سەرکەفتیترین نەتەوە ئەون یێن کو کونترۆلا هزران دکەن و کاریگەری لسەر کلتوری هەیە و د مەعریفێ دا پێشەنگن، پێتڤیە گەلێ کورد ئەڤی واقعێ نوی ل باوەش بگریت و ببیتە پێشەنگ د وارێ ئەکادمی، میدیا، تەکنولۆژیا، دپلۆماسیێ دا .

مەزنترین سەرکەفتن د وی دەمیدا ناهێت کو جیهان کوردان وەک جەنگاوەر ببینیت، بەلکو د دەمەکیدا وەک پێشەنگ د رەوشەنبیری و داهێنانێدا.

شۆڕشا بهێت ب چەکی ناهێتەکرن بەلکو ل زانکۆیا ب پرتووکان ب فلمان ب دپلوماسییێ و ب ئایدیان دهێتە کرن.