گاڤ

سەرۆک نێچیرڤان بارزانی د دیدارەکێ دا بەحسا پەیوەندییێن هەرێما کوردستانێ و ئیرانێ کر و راگەهاند: پەیوەندییێن هەولێرێ و تەهرانێ چووینە د قووناغەکا نوی دا.

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ د دیدارەکێ دا ل گەل ئاژانسا ئیسنا یا ئیرانی بەحسا رەوشا دەڤەرێ و پەیوەندییێن هەرێما کوردستانێ و ئیرانێ کر.

دەقێ دیدارێ:

  پرسیار:

کارتێکرنا سەرەدانا مەها گولانا پار یا سەرۆکێ ئیرانێ بۆ هەرێما کوردستانێ ل سەر پەیوەندییێن سیاسی، ئابۆری، کەلتۆری و ئەمنی یێن د ناڤبەرا تەهرانێ و هەولێرێ دا چەندە؟

بەرسڤ:

کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانێ بۆ ئیراقێ و هەرێما کوردستانێ هەڤسۆیەکا گرنگە. مە ل هەرێما کوردستانێ پەیوەندییێن دیرۆکی ل گەل ئیرانێ هەنە. و سەرەدانا سەرۆک پزیشکیانی بۆ هەرێما کوردستانێ و بەری وێ سەرەدانا من بۆ تەهرانێ و دیدارا من ل گەل رابەرێ بلند یێ کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانێ و مەزنە بەرپرسێن وی وەلاتی، قووناغەک و بەرپەڕەکێ نوی و گرنگن د پێشڤەبرنا پەیوەندییان دا. سەرەدانا سەرۆک پزیشکیانی بۆ هەرێما کوردستانێ، جهێ خۆشحالییا مەبوو و پشتڕاستکرن بوو بۆ وان پەیوەندییێن دیرۆکی و کەلتۆری یێن د ناڤبەرا مە دا. ئەڤ سەرەدانە بوو ئەگەر هەڤکارییەکا تەمام د ناڤبەرا هەولێرێ و تەهرانێ دا هەبیت و خالا گرنگ و سەرەکی ئەوە کو پێدڤییە دانوستاندن د ناڤبەرا ئیراقێ و ئیرانێ دا بۆ گەرەنتیکرنا ئاساییشا سنۆران و ئاساییشا دەڤەرێ هەبن.

ل سەر ئاستێ ئابۆری ژی، مە و ئیرانێ چەوانییا زێدەکرنا قەبارەیێ لێکگوهۆڕینا بازرگانی بەحسکر، زێدەباری ڤەکرنا ئاسۆیێن هەڤکارییێن نوی و بەرهەمئینانا هەڤپشک د وار و کەرتێن جودا دا. ل سەر ئاستێ کلتۆری ژی، گرنگیدانەکا هەڤپشک بۆ زێدەکرنا هەڤکارییا ئەکادمی و زانستی هەیە، ل گەل لێکگوهۆڕینا کلتۆری ب رێیا رێکخرا و ئاژانس و سازییێن پەیوەندیدار یێن هەردو ئالییان.

د وارێ ئەمنی ژی دا، ئەم هەردو ئالی دهەڤڕابووین کو پێدڤییە سەقامگیری و ئارامییا سنۆرێن هەڤپشک یا پاراستی بیت و هەماهەنگییا مەزن بۆ نەهێلانا گەفێن ئەمنی هەبیت. ئەڤ هەماهەنگییە ب رەنگەکی بیت کو بەرژەوەندییێن هەردو ئالییان دپاراستی بن.

رێڤەبەری و دەستەیێن پەیوەندیدار یێن ئیراقی و ئیرانی چاڤدێری و دویڤچوونا چەوانییا بجهئینانا وان رێککەفتنان دکەن یێن د وارێن جودا دا هاتینە کرن.

پرسیار:

ئەو رێککەفتنێن د چارچووڤەیێ سەرەدانا سەرۆکێ ئیرانێ دا هاتینە کرن تا چ راددە هاتینە بجهئینان و چه‌وا چاڤدێری و دویڤچوونا وان دهێتە کرن؟

بەرسڤ:

سازییێن پەیوەندیدار یێن ئیراقی و ئیرانی چاڤدێرییا بجهئینانا وان رێککەفتنێن ئابۆری، ئەمنی و کلتۆری دکەن یێن هاتینە کرن. قەبارەیێ بازرگانییا د ناڤبەرا ئیراقێ و ئیرانێ دا سالانە ژ 10 ملیار دۆلاران پترە، ٪60 یا وێ بازرگانییێ ب رێکا هەرێما کوردستانێ یە. ئەم دخوازین ڤی قەبارەی بۆ مەزنترین رێژە بلند بکەین و ئەڤە ل گۆرەی شیانان و ئەو رێژەیا ل گۆرەی یاسا و سیستەمێن ئیراقی رێ ب مە دهێتە دان. بۆ بدەسڤەهاتنا ڤێ یەکێ، ئەم خواندنێ بۆ دیتنا چارەیان بۆ وان کێشەیێن هەین دکەین و د ڤی چارچووڤەی دا، ئەم لێ دگەڕین ئاسانکارییێن زێدەتر بۆ لێکگوهۆڕینا بازرگانی بکەین.

یا گرێدای هەڤپشکێن مە یێن ئەمنی و د چارچووڤەیێ رێککەفتنا ئیراقی ئیرانی دا، هەماهەنگییەکا بەردەوام د ناڤبەرا هەرێما کوردستانێ و حکومەتا فیدرال دا بۆ بجهئینانا رێککەفتنێن ئەمنی هەیە. زێدەباری ڤێ هەمییێ و ب هەمی پێگیری و باوەری، ئەم رێ نادەین چ گەف ژ ناڤ ئاخا هەرێما کوردستانێ بکەڤنە سەر ئیرانێ

و ئەم رێ نادەین ئاساییشا ئیرانێ بکەڤیتە بن گەفان و رێکێن تایبەت بۆ چاڤدێرییا سنۆران هەنە.

پرسیار:

ل گەل رژدییا هەردو ئالییان بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندییان، ب تایبەت د وارێن ئابۆری دا، چ رێگری هەنە؟

بەرسڤ:

ب لبەرچاڤوەرگرتنا ئیرادە و حەزا هەڤپشک بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندییێن ئابۆری، گومان تێدانە نینە رێگری و ئاستەنگ ژی دکەڤنە د رێکا مە دا. بۆ نموونە، هندەک ئاستەنگێن لۆجستی ل دەرگەهێن سنۆری هەنە و پێدڤییە ل هەردو ئالییان چاڤخشاندن د رێکارێن دەرگەهێن سنۆری دا بهێنە کرن و ئاسانکاری بۆ لێکگوهۆڕینا بازرگانی هەبن. هەروەسا پێدڤییە ل هەردو ئالییان کەرتێ تایبەت زێدەتر کارا ببیت و هاریکارییا کەرتێ تایبەت بهێتە کرن داکو زێدەتر یێ کارا و کاریگەر بیت.

ژ ئالییەکێ دی ڤە، مە بەحسا وان سزایان کر یێن وەلاتێن رۆژئاڤا داناینە سەر ئیرانێ و دبیت ئەڤە کارتێکرنێ ل هەڤکارییا مە د وارێن ئابۆری و بازرگانی دا بکەت. هەروەسا د سیاسەتا گۆمرکی دا، جوداهی د ناڤبەرا سیاسەتێن هەرێما کوردستانێ و سیاسەتێن حکومەتا ئیراقێ ژی دا هەنە، ئەڤێ ژی کارتێکرن ل لێکگوهۆڕینا بازرگانی یا د ناڤبەرا مە و ئیرانێ دا کرییە و چارەکرنا ڤێ کێشەیێ پێدڤی ب دانوستاندنێن زێدەترە و ژبەر ڤێ یەکێ شاندێن حکومەتا هەرێما کوردستانێ ل گەل حکومەتا فیدرالی ل بەغدایێ د دانوستاندن و گۆتوبێژان دانە.

پرسیار:

ئەو رێککەفتنا ئەمنی یا د ناڤبەرا ئیرانێ و ئیراقێ دا هاتییە کرن نوکە ل چ ئاستە، و ئەرێ گرۆپێن تیرۆری ژ دەڤەرێن سنۆری یێن هەڤپشك هاتینە دەرخستن؟

بەرسڤ:

پێشڤەچوونەکا باش د رێککەفتنا ئەمنی یا د ناڤبەرا ئیرانێ و ئیراقێ دا هەیە. بەغدا ب هەماهەنگی ل گەل هەرێما کوردستانێ، کار ل سەر گەرەنتییا بجهئینانا هەمی بەندێن رێککەفتنێ دکەت. هەر د ڤی چارچووڤەی دا، گاڤێن رژد بۆ بەرقەرارکرنا سەقامگیرییێ و ئاشتییێ ل سەر سنۆران و پاراستنا وان هەنە و رێیەک بۆ چاڤدێرییا ڤان دەڤەرێن سنۆری و نەهێلانا هەر لڤینەکێ یا ئەمن و ئاساییشا کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانێ تێکبدەت، هاتییە دیتن.

هەرێما کوردستانێ پێگیرە کو رێ نەدەت چ ئالی ئاخا وێ بۆ تێکدان و گەفکرنێ ل وەلاتێن هەڤسۆ ب تایبەت ئیرانێ بکەن. ئەم ب بەردەوامی کار ل سەر ڤێ یەکێ دکەین و مە هەماهەنگی ل گەل بەغدایێ هەیە داکو رێککەفتن ب تەمامی بهێتە بجهئینان. ئەڤە بۆ مە کەیسەکا بترسە و ئەم ب رژدییەکا مەزن بەرێ خۆ ددەینە لێکتێگەهشتن و بجهئینانا رێککەفتنان.

پرسیار:

هەرێما کوردستانا ئیراقێ چ گاڤ بۆ پێشڤەبرن و بجهئینانا رێککەفتنا ئەمنی یا د ناڤبەرا ئیرانێ و ئیراقێ دا هاڤێژتینە؟

بەرسڤ:

هەرێما کوردستانێ هەماهەنگییا باش بۆ ڤالاکرنا دەڤەرێن سنۆری و لێکگوهۆڕینا زانیارییان و بجهئینانا بەندێن رێککەفتنێ ل گەل حکومەتا فیدرال یا ئیراقێ هەیە. هەروەسا رێکارێن ئەمنی و چاڤدێرییا سنۆران بۆ رێگرییا هەر لڤینەکا کارتێکرنێ ل سەقامگیرییا هەردو ئالییان بکەت، هاتینە لبەرچاڤوەرگرتن.

هەر د چارچووڤەیێ رێککەفتنا د ناڤبەرا ئیراقێ و ئیرانێ دا، کار ل سەر بەرفرەهکرنا کار و پەیوەندییێن ل گەل ئیرانێ دهێتە کرن. سەقامگیرییا دەڤەرێن سنۆری و پێشڤەبرنا پەیوەندییێن دوئالی د بەرژەوەندییا مە هەردویان دا دهێتە گەرەنتیرکرن، ب لبەرچاڤوەرگرتنا وێ یەکێ کو ئارامی و سەقامگیرییا سنۆران ئەرکەکێ هەڤپشکە.

وەرگێڕان

ژیوار عەبدولجەبار