رۆژنامه‌یا ئه‌لته‌قریرا ئه‌ره‌بى: هه‌رێما كوردستانێ ناڤبه‌ینكار بۆ ئارامكرنا ئالۆزییێن ده‌ڤه‌رێ
بەلاڤ بکە
گاڤ
دیدارا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانی نێچیرڤان بارزانى ل ئه‌نتالیا ل 11ى نیسانێ ل گه‌ل سه‌رۆكێ سووریا ئه‌حمه‌د شه‌رع، رویدانه‌كا نوى نه‌بوو، چونكى په‌یوه‌ندیێن ناڤبه‌را ئۆپزسیۆنا سووریا و هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر ژ ده‌ستپێكا شۆڕشا سووریا ل سالا 2011ێ هه‌بوونا خۆ هه‌بوویه، هه‌روه‌سا هه‌رێمێ هه‌ژماره‌كا مه‌زن یا په‌نابه‌رێن سووریا وه‌رگرتینه.
دۆستایه‌تییا د ناڤبه‌را هه‌ر دو سه‌رۆكان دا د تویتا بارزانى ل سه‌ر پلاتفۆرما ئێكس پشتى دیدارا وى د په‌راوێزا چاره‌مین كۆنفرانسێ دیپلۆماسى یێ ئه‌نتالیا دا برێڤه‌چوو، ب رۆنى دیاره، كو تێدا هاتییه " جهێ دلخۆشییێ بوو كو ل ئه‌نتالیا من چاڤ ب سه‌رۆك ئه‌حمه‌د شه‌عر كه‌فت، مه به‌حسێ ره‌وشا سووریا كر، ل وێرێ مه دیتنا خۆ بۆ پاشه‌رۆژا سووریا كو هه‌موو گه‌لێ سووریا ب خۆ ڤه دگریت شرۆڤه‌كر، من ژى ستایشا شێوازێ گشتگیر كر و من پشته‌ڤانییا خۆ یا به‌رده‌وام دوپاتكر و هه‌روه‌سا پابه‌ندییا هه‌ڤپشك بۆ به‌رده‌وامبوونا شه‌ڕێ ل دژى داعشێ دوپات دكه‌م، پابه‌ندبوونا سه‌رۆك شه‌رع بۆ بجهئینانا ئاشتى و ئاساییشا هه‌رێمایه‌تى مه هان دده‌ت".
سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانى د راگه‌هاندنه‌كێ دا ل 11ى ئادارا 2025ێ پێشوازى ل رێككه‌فتنا شه‌رعى و فه‌رمانده‌یێ هێزێن سووریا دیمۆكرات هه‌سه‌دێ، مه‌زلووم عه‌بدى كر و گۆت: پیرۆزباهییێ ل برایێن خۆ ل سووریا دكه‌ین ب هه‌لكه‌فتا وێ رێككه‌فتنا د ناڤبه‌را سه‌رۆككۆمارێ سووریا و فه‌رمانده‌یێ هێزێن سووریا دیمۆكرات هه‌سه‌دێ دكه‌ین و هیڤى خواست ئه‌ڤ ریككه‌فتنه نه‌خشه‌ڕێیه‌كێ گونجایى بۆ پاشه‌رۆژ و قۆناغا ڤه‌گوهاستنێ دروست بكه‌ت.
د راستى دا هه‌رێما كوردستانێ رۆل گێڕایه و دگێڕیت نه‌بتنێ ل سووریا به‌لكو ل ناوچێ ب گشتى و دبیت رۆلێ تایبه‌ت یێ ناڤبه‌ینكارییا ناڤبه‌را حكومه‌تا ئه‌نقه‌ره و پارتا كرێكارێن كوردستانێ ژى بیت، د بزاڤه‌كێ دا كو هه‌رێم ببیته ناڤه‌نده‌كا ناڤبه‌ینكاریێ بۆ ئارامكرنا گرژییێن ناوچێ، ڤه‌كرنه‌كا كوردى بره‌ف گه‌لێن هه‌رێمێ و ژ حكومه‌تێن ناوچێ ژى بۆ هه‌رێما خۆ.
په‌وه‌ندیێن به‌رده‌وام و هاریكارى
ژێده‌ره‌كى ژ ئیداره‌یا نوو یا سووریا راگه‌هاند، هه‌رێما كوردستانی رۆله‌كێ سه‌ره‌كى گێڕایه بۆ نێزیككرنا دیتنان بۆ گه‌هشتن ب رێككه‌فتنا ناڤبه‌را هه‌سه‌دێ و حكومه‌تا دیمه‌شقێ، چونكى هه‌رێمێ كارتێكرنه‌كا مه‌زن و راسته‌وخۆ ل سه‌ر كوردێن سووریا هه‌یه و كارتێكرن ل ناڤا هه‌سه‌دێ ژى هه‌یه و خودان پارت و چالاكڤانه و پشته‌ڤانییا خۆ ژى بۆ ناوچه‌یێن ل ژێر كۆترۆلا هه‌سه‌دێ ل رۆژهه‌لاتا سووریا دیاركریه.
هه‌روه‌سا دیاركریه، په‌یوه‌ندیێن ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و دیمه‌شقێ بۆ توركیا ژى دلخۆشكه‌ره كو په‌یوه‌ندییا هه‌ڤپه‌یمانییا سیاسى یا بهێز ل گه‌ل هه‌ر دو ئالییان هه‌یه، ئاماژه ب وێ كر كو توركیا رۆله‌كێ سه‌ره‌كى د ناڤبه‌را هه‌ر دو ئالییان و تا نوكه ژى به‌رده‌وامه و ل سالا 2016ێ هێزێن ئۆپزسیۆن و هێزێن پێشمه‌رگێ كوردستانێ پشكدارى د شه‌ڕێ ل دژى داعشێ ل كۆبانێ دا كر كو ب هه‌ماهه‌نگى و پشته‌ڤانییا هه‌ڤپه‌یمانییا نێڤده‌وله‌تى و توركیا بوو و په‌یوه‌ندییێن دۆستانه یێن ناڤبه‌را هه‌ر دو ئالییان ژى به‌رده‌وام بوون و بوو ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندییێن ئۆپزسیۆنا سووریا و كوردستانێ ژى بهێز ب كه‌ڤن.
وه‌زیرێ ئاڤه‌دانكرنا ئیراقێ، به‌نگین رێكانى بۆ مالپه‌ڕێ چیاكان گۆتییه كو رێبه‌رێ كورد مه‌سعوود بارزانى رۆله‌كێ گرنگ د رێككه‌فتنا قه‌سه‌دێ و حكومه‌تا دیمه‌شقێ دا گێڕایه و گۆت: كوردان ل توركیا و سووریا هه‌رده‌م په‌نا بۆ مه‌سعوود بارزانى بریه.
كوردستان و رۆلێ هه‌رێمایه‌تى
سه‌ركردایه‌تییا هه‌رێما كوردستانێ رۆله‌كێ گرنگ د به‌رقراركرنا ئاشتییێ دا ل ناوچێ د گێڕیت و جهێ به‌حسكرنێ یه كو سه‌ركرده‌یێ كورد ل توركیا عه‌بدوللا ئۆجالان د نامه‌یه‌كێ دا ل شواتا 2025ێ ژ زیندانی ئاراسته‌یى پارتا كرێكارێ كوردستانێ كر و داخوازا دانانا چه‌كى ژێ كر، هه‌روه‌سا داخواز ژ سه‌رۆك مه‌سعوود بارزانى كر ناڤبه‌ینكاریێ د ناڤبه‌را ئه‌نقه‌ره و په‌كه‌كێ دا بكه‌ت بۆ ئاسانكارییان ب گه‌هشتن ب دیالۆكه‌كا سیاسى كو دویماهییێ ب هه‌ڤڕكییا چه‌كدارى یا چه‌ندین سالان بینیت.
ده‌رباره‌یى رێككه‌فتنا د ناڤبه‌را كوردێن سووریا و حكومه‌تا دیمه‌شقێ دا نێچیرڤان بارزانى راگه‌هاند، ئه‌ڤ ساله مه گه‌له‌ك دانوستاندن ل سه‌ر سووریا كرن و مه دیتنێن خۆ ده‌باره‌یى وگۆهۆڕین و ره‌وشا سووریا دیاركرن و ل گه‌ل ئالییێن په‌یوه‌ندیدار مه دانوستاندن كرن، چ ل گه‌ل وه‌لاتێن ئه‌ورۆپى یان ژى ئه‌مریكا و وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین، سووریا ته‌وه‌رێ ئێكێبوو د كۆمبوونان دا ده‌رباره‌یى ناوچێ و پێشه‌نگا دانوستدنان بوو، ب تایبه‌ت هاریكارى د كێمكرنا ئالۆزییان و شه‌ڕى دا ل چه‌ند مه‌هێن دوور و درێژ ل ره‌خودۆرێن به‌نداڤا تشرین و سوره ل سه‌ر رۆلێ فوراتێ رووددان.
پشتى داخوازییا ئۆجالانى، سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، مه‌سروور بارزانى ب سه‌ره‌دانه‌كا فه‌رمى چوو توركیا و ل گه‌ل وه‌زیرێ ده‌رڤه یێ توركیا، هاكان فیدان كۆمبوون به‌رى چاڤ ب سه‌رۆكێ توركیا ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگانى ب كه‌ڤیت ب ئاماده‌بوونا هاكان فیدان، د تویته‌كێ دا ل سه‌ر پلاتفۆرما ئێكس گۆت: دانوستاندنێن هویر هاتنه كرن ل سه‌ر رێكێن بهێزكرنا په‌یوه‌ندییێن دو قۆلى و پشتى پێشهاتێن ل ئیراق و ناوچێ و ب تایبه‌ت ژى ره‌وشا سووریا.
راگه‌هادنه‌كا فه‌رمى ل سه‌رۆكایه‌تییا توركیا پشتراست كر كو بارزانى رێكه‌كا بهێزكرنا په‌یوه‌ندییێن دو قۆلى و ره‌وشا گشتى ل ئیراق و ناوچێ ب تایبه‌ت ئه‌و گوهۆڕینێن ل سووریا دهێنه پێش دانوستاندن ل سه‌ر هاتنه كرن.
ئه‌زموونه‌ك دبیته ئه‌گه‌رێ ڤه‌گێڕانا رۆلێ ناڤخۆ و هه‌رێما كوردستانێ
ب كورتى ئه‌زموونا دیرۆكى یا هه‌رێما كردستانێ ل ئیراقێ و شیانێن مامه‌له‌كرنێ ل گه‌ل ره‌وش و فشار و گوهۆڕینێن جودا ل ئیراقێ و ناوچێ وه‌سا كر كو هه‌رێم رۆله‌كی سه‌ره‌كى بۆ كێمكرنا گرژى و ئالۆزییان بكه‌ت و ژ هه‌موو ئالییان نێزیك ببیت، نه بتنێ د ناڤبه‌را كوردان و وه‌لاتێن ناوچێ، به‌لكو د ناڤبه‌را وان وه‌لاتێن په‌یوه‌ندى و گرژى و ئالۆزى تێدا، هه‌روه‌سا ڤه‌گوهاستنا ئه‌زموونا كوردستانێ كو گه‌شه‌یا ئابۆرى، كلتۆرى، فره‌ییا سیاسى، ئاشتییا ناڤخۆ تێدا هاته دیتن، بۆ سووریا ب تایبه‌ت كو ب ئه‌گه‌را تێكچووونێ، ڤێ دویماهیێ ل سووریا چێبووى ئه‌وا پێشتر ل ئیراقێ رووداى.
ئه‌وا رۆهن ئه‌وه كو سه‌ركردایه‌تییا هه‌رێما كوردستانێ ل ئیراقێ بزاڤان دكه‌ت په‌یوه‌‌ندییان ل گه‌ل هه‌موو ئالییان و ئالییێن ئه‌ره‌بى ژى گرنگییێ پێ بده‌ت و ئابۆرێ خۆ بۆ وه‌به‌رهێنانێ ل هه‌مبه‌ر ڤه‌دكه‌ت و ئاسانكارییان ژى بۆ دكه‌ت ب شێوه‌یه‌كى كو سه‌رمایێ ئه‌ره‌بى و ناڤا ئه‌ره‌بى بۆ ناڤا هه‌رێما خۆ ڤه‌گوهێزن.
به‌سه ئه‌وێ ل به‌ر چاڤ وه‌ربگرین كو هه‌ر دو ئه‌زموونێن هه‌رێمێ د ناڤبه‌ینكارییا پارتا كرێكارێن كوردستانێ و حكومه‌تا ئه‌نقه‌ره دا و هیڤییا چاره‌كرنا كێشه‌یه‌كا دیرۆكى و هه‌روه‌سا ناڤبه‌ینكارییا د ناڤبه‌را هێزێن سووریا دیمۆكرات و حكومه‌تا دیمه‌شقێ دا سه‌ركه‌فتن و بوونه ئه‌گه‌رێ ئیمزاكرنا رێككه‌فتنا شه‌رعى و عه‌بدى و پرۆسێسا ئاشتیێ ژى چاڤه‌ڕێى گه‌هشتنێ یه.
