ئەحمەد محەمەدسالح

وەک ئاشکەرا هەر نەتەوەیەکێ نیشان و سیمبۆلێن تایبەت يێن خۆ‌ هه‌نه‌، ئەو نەتەوەیە ب ئەوان نیشان و سیمبۆلان ژ یێن نەتەوەیێن دی دهێتە جوداکرن، ئالا ژی ژ گرنگترین نیشانایە کو دەربرینێ ژ بهایێن جڤاکی، ئابووری و سیاسی دکەت یێن کو هەر وەلاتەک ل سەر هاتییە ئاڤاکرن. بتنێ نیشانەک نینە بهێتە دیتن، دانان و بلندکرن، لێ شەرەف و کەرامەتا هەر نەتەوەیەکێ یە. ئالایی رۆلەکێ مەزن و کاریگەر د میتۆلۆژییایا مرۆڤ و نەتەوەیان دا گێرایە. ژ وان نەتەوەیان ژی؛ کورد. ژ ئالایان ژی ئالایێ کوردستانێ.

ئالا هەلگرێ بهایەکێ مەعنەوی یێ مەزنە ژ بۆ هەر مللەتەکی، ژ بەر کو هەستێ نەتەوەیی و ڤیانا وەلاتی د دلێ گەلێ خۆ دا پەروەردە دکەت و زێدەتر دکەت. هەروەکی (شێخ حەسیب قەرەداغی) د هەلبەستەکێ دا ل ژێر ناڤونیشانێن (سروودی ئاڵا) دبێژیت:

ئەی گەلی کوردی ستـەم چێــژ وا رقـت پـڕکاسەیە

بەژنی ئاڵات بـۆ هـــەبوونت شایەت و پێناسەیـە

ئەو کەسەی ویستی کە ئاڵات هەر لە نـاو خەونا بژی

شۆڕشـی تو زەبری تۆڵە و راپـەڕیـنـی پێ مـژی

با دڵی دوژمن لە داخا شەق بەرێ ئاڵات هەیە

ئەی قەد و باڵای هیــواکەم ئێستـە تـۆ کاڵات هەیە

ئالا کو پەیڤەکا رەسەنا کوردی یە، مە کوردان گەلەک چیرۆک ل گەل هەنە، گەر چ ئالایێ مه‌ نیشان و سیمبۆلا خەبات و قوربانیدان و پێناسەیا نیشتمانی یا گەلێ مە یە. ئەو بوویە دویماهیک جل بۆ ب سەدان-هزار شەهیدان. ل ژێر سیبەرا ڤی ئالای هەمی رەنگ، هزر و گەل نەتەوەیێن جودا ب ئازادی و بەختەوەری  پێکڤەدژین، د به‌رانبه‌ر دا ئالایێ وەلاتێن دوژمن و داگیرکەر، گەلەک تەحلاتی ب مە دایەکێشان، ل ژێر وان ئالایان ئەم ژ نیشتمان و وەلاتی دەربدەر و دوير کرینە، نەهێلایە ب هزارەها زارۆکێن ڤی وەلاتی رۆناهییێ ببینن، هەر چ تاوان و گونەها مرۆڤایەتی قەبۆل نەکەت ل گه‌ل مەکرییە. زێدەباری ڤێ چەندێ هەمییێ ژی ئه‌م ژ هەژی نه‌ديتينه‌، مه‌ ژى ئالایێ خۆ هەبیت و وەک وان ب ئازادى بلند بکەین.

یا من دڤێت بەحس بکەم؛ رویدانێن یارییا دویماهیکێ نە ژ جاما کەنداڤی یا دناڤبەرا یانەیا دهۆکێ و یانەیا قادسیە یا کوێتی، کو کارڤەدانێن مەزن یێن وەرزشی و سیاسی ب دویڤ خۆ دا ئینان ژ وان و یا کو ژ هه‌ژى ئاماژه‌پێدانێ، کارڤەدانێن سیاسی نە یێن کو د راگەهاندن و سوشیال میدیایا ئیراقی و ب تایبەت ژی ژلایێ عەرەبان ڤە ب شێوەیەکێ بەرچاڤ پەیدابووی ژبەر کو وەرزش د سەردەمێ نوی دا کاریگەریێن مەزن دروست دکەت. هەروەکی جەنابێ سەرۆک مەسعود بارزانی پشتی پیرۆزکرنا ب دەستڤەئینانا نازناڤی ب شاندێ یانەیا دهۆکێ گۆتی:”هوین دشێن ژ سیاسەتێ پتر و باشتر دۆزا گەلێ خۆ ب جیهانێ بدەنە ناسکرن.”

هەلبەت زۆرن ئەو یانەیێن کو ب رێکا وەرزشێ پەیامێن سیاسی و دۆزا گەلێ خۆ ب جیهانێ ددەنە ناسکرن. ئەگەر ئەم وەلاتەکێ وەکی ئسپانیا ژبەر هەرێمێن تێدا ب نموونە وەربگرین، یانەیا درووشمێ وێ یێ ب ناڤودەنگ زێدەتر ژ یانەیەکێ — “Més que un club”  باشترین نموونەیە. بەرشەلۆنا ب ئاشکەرا نوینەرایەتییا ناسنەمەیا کەتەلۆنی دکەت. پشتەڤان و کارگێرییا وێ هەتا لۆگۆ و درێسێن وێ ژی هەردەم ره‌نگڤه‌دانێ ژ ناسنامەیە کەتەلۆنی دکەن و گەلەک پتر ژ ئالایێ ئسپانیا ئالایێ وێ ل هەمی لایێن یاریگەهێ دهێتە ديتن. ب تایبەت د یارییێن ئاسایی دا. هەتا نوکە د ناکۆکیان دا ئەو یانەیە دەنگێ نەفەرمی یێ گەلێ کەتەلۆنی یە ل گەل حکۆمەتا ئسپانیا ژ پێخەمەت سەرخوەبوونێ، ڤێجا چ ب رێکا بلندکرنا ئالایێن کەتەلۆنیا، یان دەنگ و هەوارییێن پشتەڤانان، یان ژی بەیاننامەیێن فەرمی کو بانگا ” جودابوون و سه‌رخوه‌بوونێ” دکەن.

هەر دیسان یانەیەکا وەکی ئەتلەتیک بلباو ژ هەرێما باسک یا هەمان وەلاتی، کو ب حەزێن خوە یێن جوودابوونێ و ناسنامەیەکا تایبەت و سیاسەتەکا جودا بەرنیاسە ئەوژی “Cantera policy” ئانکۆ ژ بلی یاریکەرێن ل ڤێ هەرێمێ ژ دایک دبن و د بنەرەت دا ژ ڤێ هەرێمێ كه‌س يارييێ بۆ ناكه‌ت! هەتا ئەڤرۆ، پشتەڤانێن وێ بتنێ ئالایێ هەرێما خوە بلند دکەن “Ikurriña” و داخوازا جودابوون و سەرخوەبوونێ دکەن. ئەڤە ددەمەکی دا ئەگەر ئەم سیاسەتا حکومەتا ئیراقێ ل گەل یا ئسپانیا هەڤبەر بکەین ئەرد و ئەسمانان ژئێک دویر و جودایەنە. هه‌ر چه‌نده‌ من نه‌ڤێت ئه‌ز وان ب ئێك دو هەڤبەر ژى بكه‌م، لێ خاله‌كا بچويك؛ هوين دبێژن جاره‌كێ ياريكه‌ره‌كێ كاپتن يێ كورد ل ده‌مێ بلندكرنا نازناڤه‌كى بۆ يانه‌يه‌كا به‌غدا وه‌كى سێرجيۆ رامۆسێ ياريكه‌رێ به‌رێ يێ يانه‌يا ريال مه‌دريد يا پايته‌ختێ ئسپانيا بشێت ئالايێ هه‌رێما خۆ بئێخيته‌ سه‌رێ خۆ و بدانيته‌ سه‌ر ملێن خۆ  و ل دۆر ياريگه‌هێ بزڤريت؟

ئیراقی ژى ژبەر چەند ئەگەرەکێن کو پەیوەندی ب یارییا دهۆکێ ڤە هەبوو، تۆرە و نەرحەت بوون. ب تایبەتی یا کو ل دەوروبەرێن رێکخستنا یارییا دوماهیکێ ل یاریگەها دهۆکێ چێبووی، گرنگترین ژ وان:

 1. بلند نەکرنا ئالایێ ئیراقێ ژلایێ پشتەڤانێن دهۆکێ ڤە

ل دەمێ یارییێ و د ئاهەنگاندا گەلەکا ئاماژە ب وێ چەندێ کر، کو گرنگی ب ئالایێ کوردستانێ بتنێ هاتیە دان، و ئالایێ ئیراقێ ل دەمێ مەراسیمێن بلندکرنا نازناڤی ب ئاشکەرای و ب شێوەیەکێ فەرمی نەهاتە بلندکرن.

زێدەباری هندێ کو یانەیا دهۆکێ نوینەرایەتیا ئیراقێ دکر وەک وەلاتەکێ یانەیێن وێ پشکداری قەهرەمانییێ دبن. ئەڤێ چەندێ پێلەکا نەرازیبوونان ل سۆشیال میدیایێ ب دویڤ خۆ را ئینا و ب " پشتگوهـئێخستنا سیمبoلا دەولەتێ" تەماشەکرن و د گۆتن؛ ئالایێ ئیراقێ ل کیڤەیە؟ پشکەکا دی ژی دگۆت؛ چ شەرمەزارییە! چه‌وا چێدبيت د دەمەکێ هۆسا دیرۆکی دا، ئالایێ ئیراقێ نەهێتە دیتن؟ ل جهێ ئالايێ ئيراقێ بۆچى ئالايێ كوردستانێ دهاته‌ بلندكرن؟  بۆچى سه‌رۆكێ ئێكه‌تيیا ته‌پاپێ يێ بێده‌نگ بوو؟ چييه‌ مادێ مننه‌ته‌كێ ل ئيراقێ كه‌ن هه‌تا ئالايێ وێ بلند بكه‌ن؟ پێدڤييه‌ كورد شانازيێ ب ئالايێ ئيراقێ ببەن! بۆچى ياريكه‌رێن دهۆكێ ئالايێ كوردستانێ بلنددكر؟ ئالايێ كودستانێ نابيت حه‌رامه‌ لێ يێ لبنان و به‌رازيل دروست و حه‌لاله‌،  دناڤ كومێنتان ژي دا، يا من ژ هه‌مييان پتر ديتى دگۆتن: چ مفا تێدايه‌ پاره‌يان بده‌نه‌ يانه‌يێن كوردان و نەبەرهەڤن کو ئالايێ ئيراقێ بلند بكه‌ن؟ ئه‌ڤه‌ دده‌مه‌كى دا هه‌روه‌كى جه‌نابێ پارێزگارێ دهۆكێ د. عه‌لى ته‌ته‌ری د داخويانيێن خوۆ دا چه‌ند جاران گۆت: "حكومه‌تا ئيراقێ ئێك فلس نه‌دايه‌ يانه‌يا دهۆكێ".

 2. رەوشا سیاسی يا ئيراقێ

ژ بەر کو یاری ل هەرێما کوردستانێ و یاریگەها دهۆک ب رێڤەچوو و ژبەر ناکۆکیێن سیاسی یێن ناڤبەرا هەولێر و بەغدا ل سەر هندەک پرسان، وەکر کو پشکەک ژ چاڤدێران هەست ب هندێ بکەن کو د مەراسیمان دا جۆرەک ژ  "جودابوونا ڕەمزی" دهاتە نیشاندان نەک نوێنەرایەتییا ئیراقەکا ئێکگرتی.

 3. راگەهاندنێن کەنداڤی و مانشێتێن وان

پشکەک ژ دەزگەهێن راگەهاندنێ یێن کەنداڤی، یانەیا دهۆکێ ب "یانەیەکا کوردی و کوردستانی" وەسف دکر نەک "یانەیەکا ئیراقی"، ئەڤە ژی ژلایێ ئیراقییان ڤە ب بێبهاکرنا پێگەهـ و نوینەرایەتیا ئیراقێ وەک وەلاتەک د قەهرەمانیێ دا دهاتە دیارکرن. دده‌مه‌كي دا كو هه‌تا راگه‌هاندن و كه‌نالێن ئيراقى يێن وه‌رزشى، بێ گرنگيدانه‌كا مه‌زن و گه‌له‌ك ب سارى به‌حسێ يارييا دهۆكێ دكر.

4. هەلویستێ ئيراقييان

پشکەک ژ رۆژنامەڤان، میدیاکار و سیاسەتمەدارێن ئیراقێ ل دەما پیرۆزباهیکرنا ل یانەیا دهۆکێ دڤیان ل بیرا مە بئینن و ببێژن؛ ژبیر نەکەن! دهۆک یانەیەکا ئیراقی یە، وان دلمان و تۆرەبوونا خۆ نە ڤەشارت ژ وێ چەندێ کو ڤیابا ئاهەنگ و مەراسیم ب ئالایێ ئیراقێ ڤە بان. ئەڤە ددەمەکی دا کو چەندین ئالایێن ئیراقێ ب مەزنی و ب فەرمی ژ لایێ کارگێرییا یانەیا دهۆک د ياريگه‌ها دهۆكێ دا ب شێوه‌يەكێ فه‌رمى و وه‌ك رێزگرتن ژى هاتينه‌ دانان و ل سه‌ر درێسێن خۆ‌ نڤيسيبوو؛ #ممثل الوطن.

ل دویماهيكێ ژى دپرسم؛ گه‌لۆ مه‌ كه‌نگى هه‌ست پێكرييه كۆ ئه‌م ئيراقى نه‌، و ل ژێر سيبه‌را ئالايێ ئيراقێ د پاراستينه‌؟ كوردان هه‌مى تشت ديتن ل ژێر وى ئالايى بتنێ ئارامى و مافێن خوه‌ نه‌بن؟ یا ژ وان ڤە مە کوردان بیردانکا ماسیێ هەیە و ئەو هەمی تاوانێن مەزن و دژی مرۆڤایەتیێ ژ ئەنفال و کیمیابارانکرن و ب ساخی بنئاخکرنا ل ژێر ئالایێ وان دیتی ژبیر کرینە، ژبەر ئالایێ كوردستانێ ل کەرکووک و خانەقین.. چ ل گەنجێن کورد کر؟ وان ژبیر کر پشتی کو نەشییای ب یاسا، ئالایێ دەستوری یێ کوردستانێ ل کەرکووکێ قەدەغە بکەن، رابوون ب رێکا كه‌سايه‌تيه‌كێ دروستكرى بناڤێ "مەهدی ئەلسمیدعی" و کۆمەکا موفتییێن دی ب ناڤێ موفتیێن “دار العراق” فەتوایەک دا و گۆتن:” داخوازێ ژ کوردان دکەین ئێکرێزیا ئیراقێ ب پارێزن و بتنێ ئالایێ ئیراقێ بلند بکەن، بەرۆڤاژی هەر ئالایەکێ دی بلند بکەن حەرام و گونەهە. وان رێك نه‌دا دو گەنجێن كورد يێن كو ژ پێخەمەت پشتەڤانیکرنا هەلبژارتیێ ئیراقێ ب سەدان کیلۆمەتر بڕی و بەرەڤ بەسرا ڤە چووی ژبەر بلندکرنا ئالایێ پیرۆزێ کوردستانێ و چ ب سەری ئینا؟ و دسەر ڤێ هەمیێ را هێشتا ژی چاڤەرێنه‌ ئه‌م یاریگەهێن خوه‌ ب رەنگێن ئالایێ وان ب خەملینین و ب درێژاهيیا یاریيان ددەستێن مەدا بن و ب هەژینین، و دبەر را ببێژین بالروح بالدم نفدیك یا…….، لێ بلا پشت راستبن دێ هه‌ر ب سه‌ركه‌ڤين و باش بزانن مه‌ بتنێ ئالايه‌ك هه‌يه‌ ئه‌و نه‌ كه‌فتييه‌ و قه‌ت ناكه‌ڤیت‌ و هوين ژى قه‌ت ل وێ هيڤيێ نه‌بن ئالايێ هه‌وه بلند بكه‌ين‌. هەروەكی هەلبەستڤانێ نەتەوەیی "هەژار" د هەلبەستەکا خوە دا دبێژیت:

بێ ببينێ ئـــه‌و كـــــه‌سه‌ى پێى وابــوو كورد سه‌رناكه‌وێ

كێ بـــوو پێى وابـــوو ته‌مى نيگبه‌ت له‌ سه‌ر مان ناره‌وێ

داری ئـــــــــــاڵاکــــــەم وەکـــــــــو چقلە لە بو چاوی عەدو

هــــەر دڵـــێ خـــۆشی نەوێ، رەببی وەبـەر خەنجەر کەوێ

ره‌ببى هـــــــه‌ر كـه‌س دوژمنى ئه‌و ميلله‌ته‌ خوێنپاكه‌يه‌

ژێركه‌وێ، كــوستى كـــه‌وێ، ره‌ببى سه‌عاتێك نه‌سروه‌ێ