زانین ئاریشەیە!
بەلاڤ بکە
شیان کانیسارکی
ئەرێ ڕاستە زانین سەڕێ خودانی لێ دکەت ئێش، ئەز بەرسڤ نادەم و دێ هێلم ب هیڤیا هندەک نڤیسەر و فەیلەسوفان ڤە کا ئەودێ چەوان لسەر زانینێ ئاخڤن" هەڵبەت وان مەرەمەکا دی یا پێ هەیی"، دێ ژ فیۆدۆر دۆستۆیڤسکی دەستپێکەین دەمێ دبێژیت: " خوزیێن وان یێن چ هیڤی نەبن داکۆ ب گەهنێ" یان ل جهەکێ دی دبێژیت:٭" زانین ئاریشەیە" ! هەروەسان ئال پاتشینۆ د گۆتنەکا خۆ دا دبێژیت" " چاڤ نەترس زوی دمرن، پەندڤان و فەیلەسوف شێت دبن، ژیان بۆ ترسنوک و نەزانان دمینیت" یان وەکی هەلبەستڤانێ عەرەبێ ناڤدار موتەنەبی د دوو ڕێزکێن هەلبەستەکا خۆ دا دبێژیت:" ذو العقل يشقی في النعيمی بعقله - واخو الجهالة في الشقاء ينعم "ئانکۆ؛ (خودان مێشک خۆ د خۆشیان ژی دا یێ نەخۆشە"ئانکۆ هزرێن وی خۆشیێ بۆ ناهێلن" و لێ یێ نەزان د نەخۆشیان ژی دا هەر یێ ب کەیفە"خوشیێ ژێ دبینیت" ). بەری ڤان هەمیان مەزنێن کوردان یا گۆتی:" نەزانی خۆشیا گیانی". ئەرێ ژ ڕاست زانین یا سەر ئێشە؟ بۆچی؟نەزانین تەمەنێ خودانی درێژ دکەت؟
ڕاستە، زانین سەرێ خودانی د ئێشینیت ئەگەر "تێنەبەت"ژی، چونکی کەسێ "بابەتەکی- تشتەکی" ب زانیت یان تێبگەهیت خەما وی تشتی دێ خوت، لێ ئەگەر پێزانین لسەر نەبن نەکۆ خەما وی ناخوت بەلکی خۆ هزرژی تێدا ناکەت، مەرەما ڤان نڤیسکار و گوتنێن بەری نوکە مە دیارکرین ئەوە کۆ کەسێ "هشیار" تێگهەشتی نەشێت ژیانا خۆ درست ببورینیت دەمێ سەرێ خۆ ددانیت سەر بالیفکێ دبیت هەتا سپێدێ نە نڤیت یان ڤەکولینێ بۆ بابەتەکی یان تشتەکی بکەت، لێ کەسێ نەزان وی چ ئاریشە نینن دونیا کیڤە ب چیت یان کیڤە بهێت بۆ وی جیهان هەمی نە خەمە، ب تنێ خوارنا ئەڤرۆ هەبیت یا سوباهی بۆ وی نەخەمە، ئەز د شێم بێژم وی چەند تشتەک ژ ژیانێ دڤێن" خوارن، ڤەخوارن، نڤستن و هەڤژینی" چ نامە نینن ب گەهینیت، کەسەکێ بێ "خەونە" ئەم د شێن بێژین وەکی" میهان"، چەندا خۆشە مرۆڤ یێ بێخەم بیت" خۆ ژیێ وی ژی یێ درێژترە، مویەکێ سپی ژی ناکەڤیت پرچێ وی/وێ". لەورا مرۆڤێن زانا و فەیلەسوف"خەمخور" زوی ژ ژیانێ باردکەن، دلێ وان هەردەم یێ تەنگە ژبەر کەسێن دی، ژبەر مللەتێ وان، ژبەر هەمی مرۆڤایەتیێ بەلکۆ ژی هندەک خۆ خەما دار و بەر و ڕووەکان ژی د خون، وەکی حوسێن پەناهی دبێژیت" پێلاڤ کۆ تەنگ دبیت پێی بریندار دکەت، پا هوین بۆ دلی چ دبێژن".
بۆ پتر پشتڕاستبوون دێ داخواز ژ جەنابێ خواندەڤانان کەم کۆ تەماشەی حالێ زانا و کەسێن تێگهەشتی بکەن یان دەمێ هەما ب کێمێ پوستەکی یان بابەتەکێ وان ل کەنالەکێ ڕاگەهاندنێ بەڵاڤدبیت، تەماشەی کۆمێنتان بکەن کا خەلک چ دبێژنێ، هەر د پشتی هینگێ تەماشەی پوست و ئاخفتنێن وان کەسان" ستێران"!! بکەن ئەڤێن مە داناین ئاسمانێ خۆ و شەڤ و ڕۆژ دەست خۆشیان لێ دکەین، هەوە ددەم سویندێ کا وەکی لێپرسینەکێ بکەن داکۆ ڕاستیێ ببینن ئەرێ کا بۆچی" زانین و زانست ئاریشەیە".
