بهایێ دۆلاری د ناڤبەرا بازاری و بانکا ناڤەندی دا

بەلاڤ بکە

جەگەر محەمەد

ماستەر ب زانستێن دارایی و بانک

باوەریا وەڵاتیان ب دەزگەهێن دارایی و ل سەرێ وان ژى بانکا ناڤەندی وەکو مايستروا دەزگەهێ دارایی ل هەمی وەڵاتان، شاهستینا سیستەمێ داراییا ب هێزە.

پشكه‌ك ژ ئاریشا نزمبوونا بهایێ دیناری بەرانبەر دۆلاری، ترسا خەلکی بوویە، بەرانبەر دینارێ عیراقی و خەلک ب كۆم بەرەڤ کڕینا دۆلاری چوون، پشكه‌ك بۆ جەمبازیێ و پشكه‌كا دی بۆ پاراستنا سەروەت و سامانێ خۆ ژ ژناڤچوونێ، تایبەت د ڤان دوو ساڵان دا وەڵاتێن جیران تووشی دارمالینا دراڤی بوون، ئەڤێ چەندێ خواست ل سەر دۆلاری هندى دی زێدەکر، لد هەمان دەم دا کو خستنەبازاریا دۆلاری ژلایێ بانکا ناڤەندی ڤه‌ پتر ژ 40% کێم ببوو ل چاڤ هەیڤێن بوورى.

بانکا ناڤەندی و حکومەتا عیراقێ نەشیاینە باوەریا خەلکی ب دیناری موکوم بکەن، دیرۆکا دینارێ عیراقی، ژ داکەڤتنێ و دارمالینێ یا رەشە، گەلەک جاران خەلکی ئەڤ چەندە دیتیە، ژ دراڤێ بناڤ پاڕەیێ ئوسمانی بوو ئانەیێ بەریتانی و بوو روبلێ هندى و پاشان بوو دینارێ سویسری و پاشی بوو دینارێ بناڤ مزەور و پاشی بوو برێمەر، ئەڤە تێرا هندێ هەیە کو خەلک دودل ببیت ژ هێزا کڕینا دیناری.

بانکا ناڤەندیی، وەکو پشكه‌ك ژ نەمانا باوەریێ، ساڵا 2019 د سەروبەندا بەحسێ گوهورینا بهایێ دینار بەردەوام بەرپرس و پارێزگارێ بانکا ناڤەندى دگۆت: مە چ پڵان نینن کو بهایێ دیناری بگوهورین، تا رەوش گەهشتیە وێ چەندێ جوداهیا هەردو بهایان (فەرمی و بازاری) گەهشتیە نێزیک 22 هزار دیناران و ژ نشکەکێ ڤە، بانکا ناڤەندی بریارا گوهورینا بهایێ دیناری دا، ئەڤێ چەندێ باوەریا خەلکی شكاند، تا گەهشتیە وی ئاستی ل ناڤەراست و باشۆرێ عیراقێ ژی وەکو هەرێما کوردستانێ دیاردەیا ( دولرة) سەرهەڵدەت، بکارئینانا دۆلاری بۆ بازرگانیا رۆژانە ل جهێ دیناری.

ل ڤێ دوماهیێ ژی بانکا ناڤەندی سەدەما دروست یا نزمبوونا بهایێ دیناری بەرانبەر دۆلاری، ب ئاشكرایی نه‌گۆته‌ خه‌لكى، بەلکی كێشه‌ کرە تەکنیکی و دەمێ حەفتیەکێ دیارکر کو دێ چارەبیت، ئەڤ بلندبوونا بهایێ دۆلاری پشتی وێ حەفتیێ چێبوو، واتە خەلکى دوبارە هزر د پلانێن بانکا ناڤەندی دا کر، کو دوبارە دەستکاریا بهایێ دیناری بکەت، بوو نزمبوونێ نەک بلندبوونێ.

ژلایەکێ دی ڤە، راگەهاندنا عیراقی، بوویە پشكه‌ك ژ بەرژەوەندیا جەمبازان و کار ژبۆ پلان و ژمارەیێن وان دکەن، هندەک ب زانین و هندەک ژی ب نەزانین، گرنگە ئەڤ راگەهاندنە بەرپرسیارەتیا خۆ یا نیشتیمان بجهبینن، ژبه‌ركو بێ بهابوونا بهایێ دیناری، کاریگەریا راستە راست ل سەر ژین و ژیارا دەستکورت و فەرمانبەر و خودان داهاتێن دەستنیشانکری هەیە، د بەرانبەر دا بازرگان و بەرپرس مفادارێن ئەڤێ چەندێ نە.