نویترین زانیارى ل دۆر شه‌ڕى ل ئۆكراینا ئاشكرا دبن
بەلاڤ بکە
گاڤ- راپۆرتا شڕۆڤه‌كاری
هه‌ڤده‌م ل گه‌ل به‌رده‌وامیا شه‌ڕى ل باژێڕێ باخمۆت دناڤبه‌را هێزێن رۆسى و ئۆكراینى دا، هه‌والگیریا بریتانى نویترین ئه‌پدێت ل دۆر شه‌ڕى به‌لاڤكر، هه‌ڤده‌م ل گه‌ل نه‌شیانا هێزێن رۆسى ب ئه‌نجامدانا پێشره‌ویێن مه‌زن ل وى باژێڕى، سه‌رۆكێ رۆسیا پشتى بڕیارا ئازادكرنا تاوانباران د زیندانێن رۆسى دا و ڤرێكرنا وان بۆ ئۆكراینا ژ بۆ شه‌ڕى، بڕیارا ڤڕێكرنا چه‌كێ كیمیایى ژى بۆ بیلارۆسیا دا. ڤولودیمیر زێلێنسكى سه‌رۆكێ ئۆكراینا ژى ل دۆر هنده‌ك راپۆرتێن رۆژنامه‌ڤانى هاته ده‌نگ.
"هێرشا رۆسیا ل سه‌ر باژێڕێ باخمۆت ل هه‌رێما دونباس د جهـ دا مایه"
وه‌زاره‌تا به‌رگڕیێ یا بریتانیا د راپۆرتا خۆ یا هه‌والگیرى یا رۆژانه دا ل دۆر شه‌ڕى ل ئۆكراینا دیاركر كو هێرشا رۆسیا ل سه‌ر باژێڕێ باخمۆت ل رۆژهه‌لاتێ ئۆكراینا تا رادده‌یه‌كێ مه‌زن د جهـ دا مایه هه‌ڤده‌م سه‌رۆكێ رۆسیا چه‌كێ كیمیاوى ڤڕێكره بیلارۆسیا.
بۆ ده‌مێ 7 هه‌یڤانه و ب تایبه‌ت هه‌ر ژ ده‌ستپێكا ئه‌ڤ ساله، باژێڕێ باخمۆت ل هه‌رێما دونباس ل رۆژهه‌لاتێ ئۆكراینا بوویه وێستگه‌ها شه‌ڕه‌كێ به‌رفره‌هـ دناڤبه‌را هێزێن رۆسى و هێزێن ئۆكراینى دا.
سه‌ره‌راى وێ چه‌ندێ كو باخمۆت ل گۆره‌ى ژماره‌یه‌كا شاره‌زایێن له‌شكه‌رى یێن رۆژئاڤایى گرنگیه‌كا ستراتیژى یا مه‌زن بۆ رۆسیا نینه، لێ ئۆكراینا پێداگیریه‌كا مه‌زن ل سه‌ر ئازادكرنا وێ پشكا باژێڕى دكه‌ت –نزیكى نیڤه‌كا رووبه‌رێ وێ- یا كو د بن ده‌ستێن هێزێن رۆسى دایه.
ڤولودیمیر زێلێنسكى سه‌رۆكێ ئۆكراینا ژ به‌رى نوكه خۆیا كربوو كو "ئه‌گه‌ر رۆسیا باخمۆت داگیر بكه‌ت، ئه‌ڤه دێ رێكێ بۆ وێ خۆش كه‌ت كو باژێڕێن دى ژى ل دویڤ دا داگیر بكه‌ت".
وه‌زاره‌تا به‌رگریێ یا بریتانیا ئه‌ڤرۆ شه‌مبیێ ئاماژه دا وێ چه‌ندێ كو هێرشا رۆسیا ل سه‌ر باژێڕێ باخمۆت ل هه‌رێما دونباس ل رۆژهه‌لاتێ ئۆكراینا د جهـ دا مایه و دیاركر "ئه‌ڤ چه‌نده ژ به‌ر كێمبوونا شیان و پێدڤیاتیێن شه‌ڕى یێن رۆسی یه".
ئاماژه دا وێ چه‌ندێ ژى؛ رۆسیا د نوكه ل باخمۆت پتر د حاله‌تێ به‌رگڕیێ دایه پشتى هێرشێن وێ ل باخمۆت نه‌شیاین ئه‌نجامێن ئێكلاكه‌ر بده‌ستڤه‌بینن.
ئازادكرنا تاوانباران ل رۆسیا و ڤرێكرنا وان بۆ ئۆكراینا
كرێملنێ د حه‌فتیێن بۆرى دا بڕیاره‌ك ل دۆر شه‌ڕكه‌رێن رۆسى ل ئۆكراینا دایه كو بوویه جهێ ره‌خنه‌یێن رۆژئاڤایى.
رۆسیا ب هزاران تاوانبار ژ زیندانان ئازاد كرینه، ب وى مه‌رجى وه‌ك سه‌رباز د له‌شكه‌رێ رۆسیا دا بچنه ئۆكراینا بۆ شه‌ڕى.
ئاژانسا ئه‌سوسیه‌یتد پرێس ژ یه‌ڤگینى پریگۆژین سه‌رۆكێ گرۆپێ ڤاگنه‌ر یێ رۆسى ڤه‌گوهاستیه؛ پتر ژ 5000 تاوانبار د زیندانێن رۆسى دا هاتیه عه‌فوكرن پشتى سۆزنامه‌یه‌ك پڕكرین.
دیار ژى كریه كو وان تاوانباران سۆز داینه دناڤ رێزێن گرۆپێ ڤاگنه‌ر یێ رۆسى دا شه‌ڕى ل ئۆكراینا بكه‌ن.
پێشهاتێن شه‌ڕى ل باخمۆت
شه‌ڕێ رۆسیا ل سه‌ر ئۆكراینا ل رۆژهه‌لاتێ وى وه‌لاتى به‌رده‌وامه و باخمۆت بوویه مه‌یدانا ئێك ژ دژوارترین شه‌ڕان ل ئه‌ورۆپا هه‌ر ژ جه‌نگێ جیهانى یێ دوێ وه‌ره (1939-1945).
ڤالێرى زالۆژنى سه‌ركرده‌یێ بلند یێ سۆپایێ ئۆكراینا ل دۆر نویترین پێشهاتێن شه‌ڕى ل باخمۆت دیاركر؛ هێزێن ئۆكراینى د شه‌ڕه‌كێ دژوار و گڕان دا نه بۆ به‌رگریێ ژ باخمۆت.
زالۆژنى ئاماژه دا وێ چه‌ندێ ژى كو شه‌ڕێ ل باخمۆت ئه‌ڤه حه‌فت هه‌یڤه به‌رده‌وامه و ئاراسته‌یێ باخمۆت ب زه‌حمه‌تترین ئاراسته‌یه بۆ هێزێن رۆسى.
د ده‌مه‌كێ دا، هێزێن ئۆكراینى پتر د ناڤخۆیا باخمۆت دا پێشره‌ویێ دكه‌ن، هنده‌ك بۆچوونێن دى ژى ژ لایێ هنده‌ك شاره‌زایێن له‌شكه‌رى یێن رۆژئاڤایى ڤه هوشدارى داینه كیێڤێ كو ره‌نگه ئه‌ڤ ته‌كتیكه كارتێكرنێ ل سه‌ر شیانێن ئۆكراینا بۆ ئه‌نجامدانا هێرشه‌كا هه‌ڤدژ ل رۆژهه‌لات و باشوورێ رۆژهه‌لاتێ وه‌لاتى ل دژى هێزێن رۆسى بكه‌ت.
ژ روویى مرۆڤتى ڤه، لژنه‌یا نێڤده‌وله‌تى یا خاچا سۆر دبێژیت "نزیكى 10 هزار كه‌سێن مه‌ده‌نى یێن ئۆكراینى، گه‌له‌ك ژ وان دانعه‌مر و خۆدان پێدڤیێن تایبه‌تن، د بارودۆخه‌كێ گه‌له‌ك نه‌باش دا دناڤ باژێڕێ باخمۆت و كۆمه‌لگه‌هێن ده‌وروبه‌رێ وێ دا دژین".
ب گشتى، د دویماهیك هێرشێن هێزێن رۆسى دا ئه‌ڤرۆ ل سه‌رانسه‌رى ئۆكراینا، ده‌هـ كه‌سێن مه‌ده‌نى یێن ئۆكراینى گیانێ خۆ ژده‌ستدان و 20 كه‌سێن دى بریندار بووینه، ل گۆره‌ى به‌رپرسێن ئۆكراینى.
زێلێنسكى سه‌رۆكێ ئۆكراینا ل دۆر ڤان هێرشان گۆت "ئۆكراینا ل ئه‌نجامده‌رێن ڤان تاوانان نابۆریت، دێ سه‌ركه‌فتنێ ل سه‌ر هه‌مى تیرۆرستێن رۆسى تۆمار كه‌ین".
به‌رپرسێن سیاسى ل كیێڤ دیاركرن كو رۆسیا مووشه‌كێن S-300 یێن ئه‌نتى-فرۆكه د هێرشێن ئه‌ڤرۆ دا بكارئیناینه.
ناڤبه‌ینكاریا چینێ
ژماره‌یه‌كا راپۆرتێن میدیایى د ده‌مێ بۆرى دا ئاماژه داینه چینێ و شیاوا گێڕانا وێ بۆ رۆلێ ناڤبه‌ینكار د كۆنفلێكتا رۆسى- ئۆكراینى دا.
ڤولودیمیر زێلێنسكى سه‌رۆكێ ئۆكراینا د ڤى ده‌رباره‌ى دا بۆ رۆژنامه‌یا The Japan News راگه‌هاند؛ تا نوكه چ ده‌ستپێشخه‌ریێن ناڤبه‌ینكاریێ ژ چینێ نه‌گه‌هشتینه ئۆكراینا.
زێلێنسكى ئاماژه دا وێ چه‌ندێ ژى كو چ ده‌ستپێشخه‌ری بۆ دیتنا شى جینپینگ سه‌رۆكێ چینێ نه‌گه‌هشتینه ئۆكراینا.
ژ به‌رى نوكه، پتر ژ جاره‌كێ به‌رپرسێن كۆچكا سپى یا ئه‌مریكى هوشدارى داینه چینێ ژ پێشكێشكرنا هاریكاریان بۆ رۆسیا.
به‌رپرسێن چینى ژ لایێ خۆڤه دیار دكه‌ن كو بێجینێ دڤێت رۆلێ ناڤبه‌ینكاریێ ئاشتیێ بگێڕیت.
رۆسیا و چه‌كێ كیمیایى
هه‌ڤده‌م ل گه‌ل ئاسته‌نگێن د رێكا هێزێن رۆسى دا ل باخمۆت، سه‌رۆكێ رۆسیا بڕیارا به‌لاڤكرنا چه‌كێن كیمیایى یێن ته‌كتیكى ل بیلارۆسیا دا.
ڤلادیمیر پۆتین ئه‌ڤرۆ شه‌مبیێ "ڤرێكرنا 10 فرۆكه‌یێن شه‌ڕكه‌ر یێن دشێن چه‌كێن كیمیایى یێن ته‌كتیكى بهه‌لگرن ژ بۆ بیلارۆسیا" راگه‌هاند.
ژ به‌رى نوكه، ژماره‌یه‌كا هوشداریان ژ لایێ سازیێن رۆژئاڤایى ڤه هاتینه دان كو ره‌نگه پۆتین هزر د بكارئینانا چه‌كێ كیمیایى یێ ته‌كتیكى دا بكه‌ت، ئه‌گه‌ر ئارمانجێن خۆ ل جهه‌كێ ب جهـ نه‌ئینیت.
جوداهیا چه‌كێ كیمیایى یێ ته‌كتیكى ل گه‌ل چه‌كێ كیمیایى ئه‌وه كو وێ كارتێكرنه‌كا وێرانكه‌ر یا كێمتر ل سه‌ر رووبه‌ره‌كێ كێمتر ژ عه‌ردى هه‌یه، لێ ب چه‌كه‌كێ مه‌ترسیدار و قه‌ده‌غه‌كرى ل سه‌ر ئاستێ نێڤده‌وله‌تى دهێته پۆلینكرن.
ژ به‌ر گه‌فا رۆسى.. چار وه‌لاتان بڕیاره‌ك دان
هه‌ڤده‌م ل گه‌ل به‌رده‌وامیا شه‌ڕى ل ئۆكراینا و بزاڤێن سوید و فینلاند بۆ چوونا دناڤ هه‌ڤپه‌یمانیا باكۆرێ ئه‌تلانتیكى دا، چار وه‌لاتان بڕیاره‌ك بۆ به‌رسینگگرتنا مه‌ترسیا رۆسى دان.
سه‌ركرده‌یێن هێزێن ئاسمانى یێن هه‌ر ئێك ژ وه‌لاتێن سوید، نه‌رویج، فینلاند و دانیمارك ئیمزاكرنا گۆتاره‌كا نیازان بۆ پێكئینانا هێزه‌كا به‌رگڕیا ئاسمانى یا هه‌ڤپشك دناڤبه‌را وان هه‌ر چار وه‌لاتان دا راگه‌هاندن.
ئه‌ڤ گاڤه ل گۆره‌ى به‌رپرسێن له‌شكه‌رى یێن وان وه‌لاتان، ژ بۆ به‌رسینگگرتنا گه‌فێن رۆسى نه پشتى شه‌ڕێ وێ ل سه‌ر ئۆكراینا.
ساله‌ك و هه‌یڤه‌ك ب سه‌ر شه‌ڕێ رۆسیا ل سه‌ر ئۆكراینا ده‌رباز بوویه و تا نوكه شه‌ڕ و ئالۆزى ل ژماره‌یه‌كا ده‌ڤه‌رێن ئۆكراینى و ب تایبه‌ت ل هه‌رێما دونباس به‌رده‌وامن.
رۆسیا ل سه‌ر به‌رده‌وامیا ئۆپه‌راسیۆنا له‌شكه‌رى یا رژده و سزایێن رۆژئاڤایى ل سه‌ر موسكۆیى د به‌رده‌وامن و تا نوكه چ ناڤبه‌ینكارى یان گۆتوبێژ نه‌شیاینه چریسكا ئاگرى بڤه‌مرینن.
