پەیامەکا دپلۆماسی: پەروەردە و کەلتۆر

ئێرڤن ھیکس جۆنیەر

کونسۆلێ گشتى یێ ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل ھەولێرێ

2ی ئۆکتۆبەرا 2022

 ئێرڤ ھیکس جونیەر، دگەل خێزانا ھیکس، ئامادەی مەراسیما ئیمزاکرنا دوکیومێنتێن تایبەت ب دەستبکاربوونا بابێ خۆ ئێرڤن ھیکس سینیەر بوو ژ بۆ خزمەتکرن وەک بالیۆزی ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل دوورگەھێن سیشڵ ل سالا 1985. ئەڤە ئێكەمین کارێ ھیکس سینیەریە وەکی بالیۆز د ناڤ ھەر سێ ئەرکێن خزمەتێن بالیۆزی دا کو ئه‌و ژى بالیۆز ل دوورگەھێن سیشڵ و جێگرێ نوینەرێ ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل نەتەوەیێن ئێکگرتی و بالیۆز ل وەڵاتێ ئەسیوبیا بوون.   

کورتکرنا دیرۆکا 60 سالیا خزمەتا مالباتا ھیکس و بەخشینێن وان بۆ وەزارەتا دەرڤە یا ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا و خزمەتا وان یا دەرڤە ئالنگاریەکا بێ وێنەیە بۆ ڤێ گۆتارێ و دەرفەتەکا کاریگەرە بۆ ھەڤبەشکرنا چێرۆکەکا نایابا ئەمریکی.

تێکەلیا مالباتا من د بوارێن کاروبارێن دەرڤە و ئاسایشا نەتەوەیى دا ژ خزمەتا باپیرێ من دگەل یەکەیا 332 یا شەڕکەر یا سەر ب ھێزا ئاسمانی یا ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا دەستپێدکەت . ئەڤێ یه‌کەیێ بەشداریەکا گرنگ بەلێ یا نەھاتیە ناسین د سەرکەفتنێن شەرێ جیھانی یێ دوێ دا ل ئەورۆپا و باکۆرێ ئەفریقیا کرن.

چیرۆکا خزمەتا 38 سالیا بابێ من دگەل وەزارەتا دەرڤە وەک  ئەفسەرێ  پەیوەندیان ب کێمترین مووچه‌يێ سالانە کو 4010 دولار بوون دەستپێکر. ئەو پلەیێن بەرزێن بابێ من وەرگرتین ئەڤە بوون: جێگرێ ڕێڤەبەرێ جێبەجێکار ل نڤیسینگەھا کاروبارێن ئەفریقیا و کارمەندێ کارگێری ل نێردەیا ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل رۆژئاڤایا بەرلینێ و جێگرێ بالیۆزی ل نێردەیا ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل تۆگۆ و بالیۆزێ ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل دوورگەھێن سیشڵ و وەڵاتێ ئەسیوبیا و جێگرێ نوینەرێ ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ب پله‌يا بالیۆز ل نەتەوەیێن ئێکگرتی. ھەروەسا ئەوی وەک جێگرێ هاريكارێ وەزیرێ دەرڤە ل نڤیسینگەھا کارمەندان و جێگرێ هاريكارێ وەزیرێ دەرڤە بۆ رۆژھەلاتا ئەفریقیا ل نڤیسینگەھا کاروبارێن ئەفریقیا کارکریە. رێرەوا ژیانا پیشەیی یا بابێ من بوويە ئه‌گه‌رێ ژدایکبوونا من دناڤ خزمەتا دەرڤە دا. من خواندنا خۆ یا باخچەیێن زارۆکان ھەتا ئامادەیى ل وەلاتێن مالی و مەغرب و کۆمارا ئەفریقیا ناڤەراست و تەنزانیا و رۆژئاڤایا بەرلینێ ل ئەلمانیا خواندیە.

پلانا من يا دەستپێکێ ئەو نەبوو کو ببمە ئەفسەرێ خزمەتا دەرڤە، چونکی ئەز يێ رژد نەبووم ل دویڤ شوین پێیێن پێشەنگێن بابێ خۆ بچم و ئەز يێ پشڕاست نەبووم کو دێ شوین پێن بابێ خۆ ھەلگرم يان نە. من ھزرا خۆ گوهۆری د وی دەمی دا کو من کارکرن ل جیھانا کومپانیايان ھێلا ژ بۆ ڤەدیتنا ئەرکەکێ پر ب بھاتر د خزمەتکرنا گشتی دا. ڤێ بڕیارێ ئەز تێکەلی کارێ مالباتا خو کرم و ئەرکێن من یێن خزمەتا دەرڤە وەکی رێڤەبەرێ کارگێری ل وەلاتێن غینیا و نیجیریا و بەرازیل و کوليژا جەنگی یا دەریایی و بوروندی و جێگرێ بالیۆزی ل مۆریتانیا و شیرەتڤانێ سیاسەتا دەرڤە ل فەرماندەیا ئەفریقیا یا ھێزێن ھەڤبەشێن ئەمریکا ل وەلاتێ جیبوتی بوون و دانوستانکارێ سەرەکی بووم بۆ ئێکەم رێکەفتنا ئەولەھیێ دناڤبەرا ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا و پولەندا دا ل نڤیسینگەھا کاروبارێن سیاسی و سەربازی و ھەروەسا شیرەتڤانێ پلە بلند بووم ل نڤیسینگەھا نێڤدەولەتی یا مادده‌يێن ھۆشبەر و سەپاندنا یاسایێ دا.

ھزرکرن د چیرۆکێن بابێ من و یێن من ب خۆ دا، من تێبینیا وێ چەندێ  کر کو خالێن وەرچەرخانێ د ديرۆكا ئەمریکا دا کارتێکرنا خۆ ل سەر پیشەیێن مە ھەردوکان ھەبوون.  بابێ من ل دەمێ ئێش و ئازار و توندوتیژی و بزاڤێن گوھۆرینێن بزاڤا مافێن مەدەنی و ل سەردەمێ ھاتنا رێڤەبەرایەتیا سەرۆک کەنەدی پەیوەندی ب وەزارەتا دەرڤە کر. بابێ من گه‌له‌ك ب ئاگەھداری ڤە تێبینیا وێ چەندێ کر کو جھێن ئاڤا ڤەخوارنێ و کافتریايان دناڤبەرا سپی پیست و رەش پیستان دا د جودانە و کەلتۆرێ مرۆڤێ سپی پیست د دەرچوویێن زانکۆیێن تایبەت دا زالە و ھەروەسا تێرامان ل پرسیارا گرنگا نڤیسەرێ ئەمریکی (دەبلیو,ئی,بی,دو یۆس) کر کو ئەو ژى ئەڤ پرسیارە بوو: رامانا وێ وێ چەندێ چیە رەش پیست بی و ئەمریکی بی؟ بەرسڤا بابێ من ئەو بوو کو ئەو ببیتە دپلوماتکارەکێ سەرکەفتی و بیروباوەرێن رەگەزپەرستی تێپەرینیت و ب شیان ڤە نوینەراتی یا ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل ناڤخۆ و دەرڤەی وەلاتی بکەت. وەرگرتنا پله‌يێن بلند یێن بابێ من نموونەیەک بوون ژ بۆ من بۆ ل دویڤ گەڕيان و گەھشتن ب ئاستەکێ نایاب. ھەروەسا شیانێن وی بۆ پشتگوهھاڤێتنا وروژاندنێن رەگەزپەرستی و زالبوون ب سەر بەربەستێن دەزگەھی, ئاگرەک د ناخێ من دا ھەلکر و وە ل من کر کو ئەز ل دویڤ پێناسه‌يا کارێ پێشەنگێ نایابێ خۆ بگەڕم و وێ دەرفەتێ بۆ خزمەتکرنا وەلاتێ خۆ وەکی دپلوماتکارەکی ئەمریکی بکاربینم کو وەسا چێبوویە و ب شانازی ڤە ئەفریقی ئەمریکی مە.

کوشتنا جۆرج فلۆیدی و نویبینەڤه‌يا گەنگەشه‌يێن نیشتیمانی دەرباره‌ى رەگەز و دەرفەتێن یەکسان و دادپەروەریا جڤاکی ل ئەمریکا بیرھاتنا وێ چەندێیە کو (چەند گوھۆرینێن زێدەتر چێدبن, رەوش ھەروەکی خۆ دمینیت). ھێشتا ئالنگاری دهێنە پێش وەزارەتا دەرڤە بۆ بوون ب دەزگەھەک کو ببیتە نموونە بۆ فرەرەنگی و ل خۆگرتنێ و یەکسانیێ. پشکداریا من د ڤێ گوهۆرينێ دا بەرسڤدان بوو بۆ ئەرکەکی کو دڤیا ئەز پێ رابم ئەو ژى سەرۆکێ گرۆپێ خوارنا نیڤرۆ یا پێنجشەمبیا بوو، کو کەڤنترین گرۆپێ لێکنزیکكرنێیە و ل سالا 1973 ھاتیە دامەزراندن. ئارمانجا گرۆپێ برەودانە ب دەستپێشخەریا ژیریێ یا بەرنیاس ب (ئار ئەی ئار ئی) کو ئارمانجا وێ دامەزراندن و بەرەڤ پێشڤه‌برن و ھێلانەڤە و شیانکرنا کارمەندێن وەزارەتا دەرڤە و کارمەندێن خزمەتا شارستانی یێن ئەفریقی ئەمریکی و کارمەندێن پێکھاتەیێن دى يه‌ بۆ پشراستبوونێ کو ئەم ژ پشكدارين د رابەرایەتيکرن و پشتگیرکرن و نوینەرایەتیکرن و بجهئينانا سیاسەتا دەرڤە یا ئەمریکا ل سەرانسەری جیھانێ و ب تایبەتی ل ئاستەکێ بلند دا.

پرسا فرەرەنگی و ل خۆگرتنێ یا بوویە ئێک ژ پرسێن پێشیێ یێن درەنگ وەختێن وەزارەتا دەرڤە. ئەڤ ھێلا بزاڤان پێخەمەت پشتراستبوونێ يه‌ کو وەزارەتا دەرڤە جھەکێ کارکرنێ یە کو کارمەندێن بەھرەمەندێن مەدەنی و خزمەتا دەرڤە, بێ ل بەرچاڤگرتنا رەگەز و باکگراوه‌ند و پێکھاتەیا ئاکنجیبوونێ, بشێن پلێن بلند وەربگرن و بگەھنە شیانێن تەمام یێن خۆ ل سەر بنەمایێ فەزایەکا یەکسان يا دادپەروەر و دەرفەتێن یەکسان و شەھن بوونێ. ئەڤ بنەمایە دوبارە تەکەز ل سەر باوەریا نەتەوەی یا مە دکەتەڤە و وان باوەریان ب ھێزتر دکەت كو ل چەندین پێکھاتەیێن جودا جودا دا, ئەم ئێک کیانین.

ئیرڤن ھیکس دگەل کۆمەکا سەربازێن لەشکه‌رێ ئەمریکا دناڤبەرا سالێن 2018-2019 دا ل دەمێ ئەرکێ وی وەک شیرەتڤانێ سیاسەتا دەرڤە ل فەرماندەیا ئەفریقیا یا ھێزێن ھەڤبەش یێن ئەمریکا ل وەڵاتێ جیبوتی .

چیرۆکا خێزانا ھیکسی وەک چیرۆکێن نڤیسەری ئەمریکی ھۆرەیشیۆ ئالگەری نە کو رەنگڤه‌دانا سۆز و داینامیک و شیان و تایبەتمەندیا ئەمریکایە و ژبەر ڤێ چەندێ نەڤیێن کویلەیێن بەرێ و جۆتیارێن کو زەڤی ب کرێ دگرتن و کرێکارێن کارێن گران و سەربازێن ژن و مێر ب سەر ھەژاریێ و ڤەقەتاندنێ و بێ مافکرنێ و رەگەزپەرستی یا دەزگەھی زالبوون و نە ب تنێ ئێک دپلوماتكار بەلکی دو دپلوماتكار بەرھەمئینان کو پله‌يێن بلند ب دەست خۆڤە ئینان و بوونە کارمەندێن بلند یێن وەزارەت و خزمەتا دەرڤە.

ئەڤە ب راستی چیرۆکەکا سەرنجراکێشا ئەمریکيه‌كێ یە.

دەرباره‌ى نڤیسەرێ ڤێ گۆتارێ: ئێرڤن ھیکس جونیەر کارمەندێ پلە بلند يێ خزمەتا دەرڤەیە و سەرۆکێ گرۆپێ خوارنا نیڤرۆ یا پێنجشەمبیایە و نوكه‌ وەکی کونسۆلێ گشتی یێ ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا ل ھەولێرێ خزمەتێ دکەت.