به‌سه خۆ كێم بكه‌ن! ئه‌گه‌ر نه‌ڤرۆز چیڤانۆك ژی بیت، هه‌ر هێزێ دده‌ته مه؟
بەلاڤ بکە
كۆڤان ئیحسان
ئه‌ڤ چه‌ند رۆژه ل ماڵپه‌رێن جڤاكی دبینین كو گۆتار و مژارێن ژێكجودا دهێنه به‌ڵاڤكرن، هه‌ر ئێك ل دویڤ دیتن و گێولێ خۆ تشتا شرۆڤه دكه‌تن، هنده‌ك نه‌ڤرۆزێ ب سوومه‌ریاڤه گرێده‌ن، كو سه‌رێ ساڵا وان بوو، هنده‌ك ژی دبێژن كو چ گرێدان ب كوردان ڤه نینه، یا ژ ڤێ كمباختر ژی هنده‌ك دبێژن كو كاوه فارسه و زوحاكێ خوینمێژ ژی كورده.
هه‌ر چاوابیتن ئێدێ ئه‌م هه‌می بێ به‌رپرساتی د ئاخڤین، ئه‌م نابێژین ژی كو دبیتن سوبه‌هی یان دوسبا ئێك دویڤچوونا مژارێن مه بكه‌ت كو سه‌ری هه‌تا بنی د شاش و تژی شه‌همزاریێن دیرۆكینه. ئه‌وێ ل دویڤ گێول و هزرا خۆ دبێژن كو نه‌ڤروز یا سوومه‌ریایه، هه‌تا نوكه ژی مه چ گروڤ (دلیل) لبه‌ر ده‌ست نینن، سوومه‌ریا سه‌ر ساڵه‌ك هه‌بوو كو ژ هه‌یڤا نیسانێ ده‌ستپێدكر، بۆچی ل هه‌یڤا نیسانێ ده‌ستپێدكر، چونكی ل وێ هه‌یڤێ ئه‌رد دهاته كێلان، ئه‌وانا هزر دكر كو ئه‌ڤه هه‌یڤا ئێكێ بوو، به‌لێ راستی ده‌ستپێكا سه‌ر ساڵا وان چ گرێدان ب ئاگری ڤه نه‌بوویه.
ئاگر وه‌كی تشته‌كێ خورستی، كو مرۆڤی ژ ژینگه‌هێ وه‌رگرتیه، ژێده‌رێن دیرۆكی وه‌سا دیار دكه‌ن كو لسه‌رده‌مێ به‌ری یێ كه‌ڤن مرۆڤی ئاگر زانییه، هه‌ر ل شكه‌فتا شانده‌ر مرۆڤێ نیادرتال ئاگر بكارئینایه، ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ مرۆڤی و ئاگری چێرۆكێن دویر و درێژ د گه‌ل ئێك هه‌نه، چ بۆ خۆ گه‌رمكرنێ بیت یان ژی بۆ روناهیێ بیت، ب دیتنا من فه‌لسه‌فا هه‌بوونا نه‌ڤرۆزێ ژی هه‌ر روناهیه، هه‌ر ئه‌ڤه ژی بوویه كو رولێ خۆ د ناڤ بیروباوه‌رێن زه‌ره‌ده‌شتی ژی دا دیتی، كو ئاگر پتر هه‌ر تشته‌كی روناهی و گه‌رماهیه.
خودێ ژێ رازی نڤیسه‌ڤانێ كورد عه‌بدولخالق سه‌رسامی د وه‌ختێ خۆ دا دیتنه‌كا دی بۆ نه‌ڤرۆزێ درست كربوو، دگۆت كو نه‌ڤرۆز د بنیات دا یا سوومه‌ریایه، كاوه دبنیات دا مه‌لكێ سوومه‌ری گودیایه (٢١٦٤-٢١٤٤ ب.ز) كو حاكمێ باژێرێ له‌گه‌شێ بوو ل ژێریا ئیراقێ، دیسان وی دیار دكر كو (خوداوه‌ندێ ننگشزیدا) ئه‌و زوحاكه، شه‌ره‌كێ دویر و درێژ دناڤبه‌را واندا هه‌بوو، وه‌كی ئه‌م دزانین كو گودیا ئێك ژ باشترین مه‌لكێن سوومه‌ریا بوو، ئه‌و پتر كه‌سه‌كێ دیندار بوو، ب په‌رستگه‌هێن سوومه‌ریاڤه یێ گرێدای بوو، به‌لێ گرێدانا وی ب ئاگری ڤه راستی هه‌تا نوكه مه چ تشت لبه‌ر ده‌ست نینه كو ڤێ چه‌ندێ دیار كه‌تن.
هنده‌ك ژی وه‌سا دیار دكه‌ن كو كاوه دبنیات دا كورشێ ئه‌خمینیه كو ده‌مێ وی ده‌وله‌تا ئه‌خمینی دانای، لده‌مێ هه‌رفاندنا ده‌وله‌تا میدی لچه‌رخێ شه‌شێ به‌ری زایینێ نه‌ڤروزێ وی وه‌ختی ده‌ستپێ كریه، هنده‌ك ژی دیار دكه‌ن كو ده‌مێ ده‌وله‌تا میدی ب هه‌ڤكاریا ده‌وله‌تا بابلی شیاین ئاشووریا ب هه‌رفینن، هینگێ ره‌مزیه‌تا ئاگری و نه‌ڤرۆزێ دروست بوو. هه‌ر چاوابیتن ئه‌ڤه هه‌می دیتنن به‌لێ هه‌تا نوكه كه‌سێ گروڤه‌كێ بهێز دده‌ستی دا نینه كو دیار كه‌ت نه‌ڤرۆز یا كێ یه و كه‌نگی ده‌ستپێكریه، هه‌ر دیسان كوردا سالقه‌یدا (تقویم) خۆ یا لسه‌ر دانای، كو نوكه ساڵا ٢٧٢٣ كوردیه، ئه‌ڤه شه‌همزاریا ژ هه‌میان مه‌زنتره، ئه‌گه‌ر بڤی ده‌ستوداری بیت كو بتنێ ٧٠٠ ساڵا به‌ری هاتنا عیسای (س) كورد ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ هه‌بووینه، ڤێ گاڤێ حه‌قێ عه‌ره‌ب و فارسایه كو بێژنه مه هوین مشه‌ختبووینه (مهاجر) و بێژنه مه ژی هوین دوهی پێر یێن هاتینه ڤی وه‌ڵاتی، ئه‌م نه‌شێین ژی به‌ره‌ڤانیێ ژ خۆ بكه‌ین ژبه‌ركو مه بخۆ ماڵا خۆ ب ده‌ستێن خۆ یا سوتی، چونكی ژێده‌ر یێن هه‌ین كو به‌ری ڤێ دیرۆكێ عه‌ره‌ب و فارس ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ بوون، هنده‌ك سیناهی یێن هه‌ین كو دبیتن كورد ژ وانا گه‌له‌ك كه‌ڤنتر بن، به‌لێ ده‌مێ ئه‌م ٧٠٠ ساڵا به‌ری زایینێ ڤه‌بڕ دكه‌ین، ئێدی به‌ری هینگێ ئه‌م نه‌بووینه.
بدیتنا مه، نه‌ڤرۆز وه‌كی هه‌ر رۆژه‌كا دییه، به‌لێ شه‌ڤ و رۆژێن وێ هندی ئێكن، دیساڤه گوهرینا سه‌قایێ زڤستانێ یه و مرۆڤ ب سه‌قایه‌كێ دی دحه‌سیتن، رۆژه‌كا خورستییه، كو مرۆڤ و ئاگر دشێن ژ ده‌رڤه ئێكودو بینن، راستی ژی رۆژه‌كه هێزێ دده‌ته كوردا، ئه‌گه‌ر چ راستی ژی ژ بوو نه‌بن، كورد هێزێ ژڤێ رۆژێ وه‌ردگرن، ل هیڤیێ دمینن، پێ دحه‌سن كو تشته‌كێ نوی یه، پێ دحه‌سن كو د ئازادن، بلا ئه‌م بێژین نه‌وڤرۆز یا مه‌یه، چونكی پشكه‌كه ژ خورستێ مه، ژ ڤیانا مه، ژ رۆژێن مه.