"شه‌ش خالێن ناكۆكیێ دناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدا دا ل دۆر یاسایا نه‌فت و غاز هه‌نه‌"

بەلاڤ بکە

 

گاڤ

شاره‌زایه‌كێ ئابوورى یێ ئیراقى دیاركر كو شه‌ش خالێن ناكۆكیێ دناڤبه‌را حكومه‌تا هه‌رێمێ و حكومه‌تا فیدرالى دا ل دۆر ره‌شنڤیسا یاسایا نه‌فت و غاز یا فیدرالى هه‌نه‌.
یاسایا نه‌فت و غاز د هه‌ر چ خۆلێن بۆرى یێن په‌رله‌مانێ ئیراقێ دا نه‌هاتبوو ده‌ركرن و گۆتوبێژێن شاندێن حكومه‌تا هه‌رێمێ ل گه‌ل حكومه‌تا فیدرالى بۆ دارشتنا ره‌شنڤیسا وێ یاسایێ ژ بۆ رێكخستنا باده‌كا په‌ترۆلێ وه‌ك ڤه‌دیتن، ده‌رهێنان، ڤه‌گوهاستن، برێڤه‌برن و داهاتێ فرۆشتنا وێ د به‌رده‌وامن ل ده‌مه‌كێ بڕگه‌یێن ده‌ستوورى یێن گرێداى ڤێ باده‌كێ نه‌ د زه‌لالن و جهێ بگروڤه‌كێشێ نه‌.
نه‌بیل مه‌رسوومى ئه‌ڤرۆ ئێكشه‌مبیێ گۆت "شه‌ش خالێن ناكۆكیێ دناڤبه‌را حكومه‌تا فیدرالى و حكومه‌تا هه‌رێمێ دا ل دۆر یاسایا نه‌فت و غاز هه‌نه‌".
ديار ژى كر كو ئه‌و خالێن ناكۆكیێ ئه‌ڤه‌نه‌:
ناكۆكیا ئێكێ: ل گۆره‌ى مادده‌یا 5 ژ ره‌شنڤیسا یاسایا نه‌فت و غاز:
ئێك: جڤاتا فیدرالى ب سه‌رۆكاتیا سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ یان نوینه‌رێ وى دهێته‌ پێكئینان و ئه‌ندامێن وێ ئه‌ڤه‌نه:
‌1. وه‌زیرێ په‌ترۆلێ یێ ئیراقێ
2. وه‌زیرێ دارایى یێ ئیراقێ
3.  وه‌زیرێ پلاندانانێ یێ ئیراقێ
4. پارێزگارێ به‌نكا ناڤه‌ندى
5. وه‌زیرێ سامانێن سرۆشتى یێ هه‌رێما كوردستانێ
6. پارێزگارێن سێ پارێزگه‌هێن به‌رهه‌مهینه‌ر بۆ په‌ترۆلێ یێن نه‌گرێداى هه‌رێمان
7. سێ شاره‌زا
دو: بڕیارێن جڤاتێ ب پتریێ دهێنه‌ دان
ل ده‌مه‌كێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ داخواز دكه‌ت ب ڤى ره‌نگى بیت:
ئێك: ئه‌ندامێن جڤاتا فیدرالى ئه‌ڤه‌ بن:
1. حكومه‌تا فیدرالى (وه‌زیرێن په‌ترۆلێ و دارایى و پلاندانانێ)
2. حكومه‌تا هه‌رێمێ (وه‌زیرێن سامانێن سرۆشتى و دارایى و پلاندانانێ)
3. پارێزگارێن پارێزگه‌هێن به‌رهه‌مهینه‌ر بۆ په‌ترۆلێ یێن نه‌گرێداى هه‌رێمان
دو: سه‌رۆكاتیا جڤاتێ ب شێوه‌یێ خۆلانه‌ بیت
سێ: بڕیار ب كۆده‌نگى دهێنه‌ دان
ناكۆكیا دوێ: د مادده‌یا 8 ژ پرۆژه‌یاسایێ دا هاتیه‌ كو وه‌زاره‌تا په‌ترۆلێ یا ئیراقێ ب كارێ برێڤه‌برنا كێلگه‌هێن به‌رهه‌مئینانا په‌ترۆلێ و غازێ ل سه‌رانسه‌رى ئیراقێ ب هه‌ماهه‌نگى ل گه‌ل هه‌رێم و پارێزگه‌هێن به‌رهه‌مهینه‌ر رادبیت، ل ده‌مه‌كێ بۆچوونا هه‌رێما كوردستانێ ئه‌وه‌ كو حكومه‌تا فیدرالى ب كارێ برێڤه‌برنا په‌ترۆل و غازێ د كێلگه‌هێن به‌رى ده‌ستوورێ ئیراقێ ل سالا 2005 به‌رهه‌مئینان تێدا هاتیه‌ كرن راببیت و حكومه‌تا هه‌رێمێ یان پارێزگه‌هێن به‌رهه‌مهینه‌ر بۆ په‌ترۆلێ ب كارێ برێڤه‌برنا په‌ترۆل و غازێ د كێلگه‌هێن نوكه‌ و پاشه‌رۆژێ دا یێن پشتى په‌سه‌ندكرنا ده‌ستوورێ ئیراقێ ل سالا 2005 به‌رهه‌مئینان تێدا هاتیه‌ كرن، راببن.
ناكۆكیا سیێ: ل گۆره‌ى مادده‌یا 11 ژ پرۆژه‌یاسایا نه‌فت و غاز، جڤاتا فیدرالى رازیبوونێ ل سه‌ر گرێبه‌ستێن مووله‌تدانێ یێن په‌ترۆلێ دده‌ت، ل ده‌مه‌كێ هه‌رێما كوردستانێ دبینیت كو ئه‌و لایه‌نێ تایبه‌تمه‌نده‌ ب گرێبه‌ستێن ڤه‌دیتن، پێشڤه‌برن، به‌رهه‌مئینان و هه‌ر گرێبه‌سته‌كا دى بێى پێدڤى ب رازیبوونا جڤاتا فیدرالى ببیت.
ناكۆكیا چارێ: ل گۆره‌ى مادده‌یا 16 ژ پرۆژه‌یاسایێ، وه‌زاره‌تا په‌ترۆلێ یا ئیراقێ جهێ به‌رپرسیاره‌ ژ پێگیریێن ل گه‌ل لایه‌نێن گرێبه‌ستێن په‌ترۆلێ گرێداین، ل ده‌مه‌كێ هه‌رێما كوردستانێ دبینیت كو ئه‌و لایه‌نێ تایبه‌تمه‌نده‌ ژ به‌رپرسیاریێن ل گه‌ل لایه‌نێن گرێبه‌ستێن په‌ترۆلێ ل گه‌ل هاتینه‌ گرێدان دناڤ هه‌رێما كوردستانێ دا.
ناكۆكیا پێنجێ: د مادده‌یا 24 یا پرۆژه‌یاسایا نه‌فت و غاز دا هاتیه‌ كو بۆریێن سه‌ره‌كى یێن په‌ترۆلێ مولكێ حكومه‌تا فیدرالى نه،‌ لێ هه‌رێما كوردستانێ دبێژیت كو حكومه‌تا فیدرالى و حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و پارێزگه‌هێن به‌رهه‌مهینه‌ر بۆ په‌ترۆلێ مافێ دروستكرن و مولكداریا بۆریێن ڤه‌گوهاستنا په‌ترۆل و غازێ هه‌نه‌.
ناكۆكیا شه‌شێ: هه‌رچه‌نده‌ پرۆژه‌یاسایا نوى د چ مادده‌یان دا تا نوكه‌ لایه‌نێ به‌رپرسیار ژ بازاركرنا په‌ترۆلێ دیارنه‌كریه‌ لێ ل گۆره‌ى بڕیارا دادگه‌ها فیدرالى ل نوكه‌ وه‌زاره‌تا په‌ترۆلێ یا ئیراقێ ب رێكا سومۆ ژێ به‌رپرسه‌ بێى به‌رچاڤوه‌رگرتنا جهێ په‌ترۆل لێ دهێته‌ به‌رهه‌مئینان، ل ده‌مه‌كێ هه‌رێما كوردستانێ دبینیت كو پێدڤیه‌ جڤاتا فیدرالى سیاسه‌تێن بازاركرن و فرۆشتنێ بدانیت و پرۆسێسا فرۆشتنێ ب رێكا كۆمپانیێن بازاركرنێ یێن گرێبه‌ست ل گه‌ل حكومه‌تا هه‌رێمێ یان پارێزگه‌هێن به‌رهه‌مهینه‌ر بۆ په‌ترۆلێ هه‌ین بجهبینیت.