ناكۆكیێن دناڤبه‌را ئیراقێ و توركیا دا پشتى راوه‌ستیانا هنارتنا په‌ترۆلا كوردستانێ و رێكێن چاره‌سه‌ریێ
بەلاڤ بکە
گاڤ
راوه‌ستیانا هنارتنا په‌ترۆلا كوردستانێ ب رێكا توركیا كارتێكرن ل سه‌ر په‌یوه‌ندیێن ئیراقێ و توركیا كریه، راپۆرته‌كا جیهانى ئاماژه‌یێ دده‌ته گرنگترین ناكۆكیێن دناڤبه‌را به‌غدا و ئه‌نقه‌ره دا و رێكێن چاره‌كرنا وان ناكۆكیان.
رۆژنامه‌یه‌كا جیهانى ئاماژه دایه په‌یوه‌ندیێن دناڤبه‌را ئیراقێ و توركیا دا پشتى راگرتنا هنارتنا په‌ترۆلا هه‌رێما كوردستانێ ب رێكا به‌نده‌رێ جیهان یێ توركى و دیاركریه كو ئیراقێ ستراتیژیه‌كا تایبه‌ت بۆ سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل توركیا نه‌بوویه و ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كریه كو ئه‌نقه‌ره كار ل سه‌ر مفاوه‌رگرتنێ ژ لاوازیا ئیراقێ پشتى سالا 1991 كریه، هه‌روه‌سا په‌نابرنا وه‌لاتێن وه‌كى ئیراق و توركیا بۆ به‌ر دادگه‌هان و گه‌فگرنێ ب گرتنه‌به‌را رێكارێن پتر ژ بۆ چاره‌كرنا ناكۆكیان ب گالته‌جارى بناڤكریه.
دوباره ئاڤاكرنا په‌یوه‌ندیان
رۆژنامه‌یا (The National News) د راپۆرته‌كێ دا به‌حس ل په‌یوه‌ندیێن به‌غدا و ئه‌نقه‌ره د قووناغا پشتى راوه‌ستیانا هنارتنا په‌ترۆلا كوردستانێ ب رێكا به‌نده‌رێن توركیا دا كریه.
د راپۆرتێ دا هاتیه "پێدڤیاتی ژ بۆ دوباره رێكخستنه‌كا ب هێز بۆ په‌یوه‌ندیێن دناڤبه‌را ئیراقێ و توركیا دا هه‌یه، بڕیارا دادڤانیێ یا نێڤده‌وله‌تى ل دۆر وێ په‌ترۆلا ژ ئیراقێ بۆ توركیا دچیت كارتێكرن ل سه‌ر په‌یوه‌ندیێن هه‌ردو لایان كریه".
زێده ژى كریه "هه‌ماهه‌نگى دناڤبه‌را سیاسه‌تێن هه‌ردو وه‌لاتان دا نه‌بوویه و هه‌ردو لایه‌ن نه‌شیاینه مفاى ژ به‌رژه‌وه‌ندیێن ئالوگۆر ببینن، یا گرنگه هه‌ردو لایه‌ن هزر د چه‌وانیا سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل هه‌ڤدو دا بكه‌ن".
شه‌ڕه‌نیخا ئاڤ و په‌ترۆلێ
ئاڤ و په‌ترۆل ب دو مژارێن سه‌ره‌كى یێن ناكۆكیێ دناڤبه‌را ئیراقێ و توركیا دا دهێنه هژمارتن و ئه‌و راپۆرته به‌حسێ ڤێ چه‌ندێ دكه‌ت.
ل گۆره‌ى راپۆرتا رۆژنامه‌یا (The National News)؛ توركیا هاورده‌كاره‌كێ سه‌ره‌كى یێ په‌ترۆل و غازێ یه، ئه‌و دو به‌رهه‌مه ب به‌رفره‌هى ل ئیراقێ هه‌نه.
دیار ژى كریه "ئیراق رویبروى گوهۆڕینا سه‌قاى دبیت ل ده‌مه‌كێ توركیا گه‌له‌ك به‌نداڤ ل سه‌ر ئاڤا ژ ئه‌ردێ وێ دهێت ئاڤاكرینه و ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ پتریا ئه‌ردێن چاندنێ ل ئیراقێ زیان گه‌هشتیێ".
راپۆرت دیار ژى دكه‌ت "پشكه‌كا مه‌زن ژ ژێرخانه‌یا ئاڤێ ل ئیراقێ یا كه‌ڤنه ل ده‌مه‌كێ توركیا شاره‌زاییه‌كا مه‌زن د ڤى بوارى دا هه‌یه و د شیان دایه ل گه‌ل ئیراقێ لێكبگوهۆڕیت".
زێده ژى كریه "ل جهێ مفاوه‌رگرتنێ ژ خالێن هه‌ڤپشك، ئیراق نه‌شیایه ستراتیژیه‌كا هه‌ڤپشك ژ بۆ سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل توركیا ئاڤا بكه‌ت و توركیا ژى هه‌ر ژ سالا 1991 مفا ژ لاوازیا ئیراقێ وه‌رگرتیه".
راپۆرتێ ئاماژه دایه هه‌ڤڕكیا دادڤانیێ دناڤبه‌را ئیراقێ و توركیا دا و دیاركریه كو ئه‌و ده‌لیڤه‌یه‌ك بوو بۆ هه‌ردو لایه‌نان ژ بۆ دوباره سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل ئێكودو ب شێوه‌یه‌كێ ئاڤاكه‌ر و دوباره هه‌لسه‌نگاندنا ستراتیژیێن خۆ و زێده ژى كریه "ل شوینا كاركرنا هه‌ڤپشك، هه‌ردو لایان هه‌لویستێن نه‌گونجاى گرتنه‌به‌ر و ئه‌ڤ چه‌نده بوویه ئه‌گه‌رێ ئالۆزبوونه‌كا پتر، ره‌فتارێن هه‌ردو لایه‌نان نه ب هێز بوون و وان هنده‌ك رێكارێن هه‌ڤدژى هه‌لویستێن خۆ گرتینه به‌ر".
بڕیارا دادڤانیێ یا نێڤده‌وله‌تى
راپۆرتێ ئاماژه دایه رێكارێن توركیا پشتى بڕیارا نێڤده‌وله‌تى ل 25ى ئادارا بۆرى ب سزادانا توركیا ژ به‌ر هنارتنا په‌ترۆلا كوردستانێ ب رێكا به‌نده‌رێن وى وه‌لاتى.
هه‌ر ژ رۆژا 25ى ئادارا بۆرى پشتى بڕیارا ده‌سته‌یا ناڤبژیڤانیێ یا گرێداى ژوورا بازرگانى یا نێڤده‌وله‌تى ل پاریس ب پێگیركرنا توركیا ب دانا 1.5 ملیار دۆلاران وه‌ك قه‌ره‌بۆ بۆ ئیراقێ ژ به‌ر هنارتنا په‌ترۆلا كوردستانێ ب رێكا توركیا دناڤبه‌را سالێن 2014 و 2018 دا، هنارتنا په‌ترۆلا كوردستانێ راوه‌ستیایه و سه‌ره‌راى رێككه‌فتنا حكومه‌تێن هه‌رێما كوردستانێ و ئیراقێ ل ده‌ستپێكا هه‌یڤا نیسانێ ل سه‌ر فرۆشتنا په‌ترۆلا كوردستانێ ب رێكا كۆمپانیا سومۆ یا فیدرالى و جێگیركرنا ڤێ چه‌ندێ د یاسایا بودجه‌یا گشتى دا، هێشتا هنارتن ده‌ستپێنه‌كریه و توركیا ژماره‌یه‌كا مه‌رجان بۆ دوباره ده‌ستپێكرنا هنارتنێ داناینه.
راپۆرتا رۆژنامه‌یا (The National News) ده‌رباره‌ى ڤێ چه‌ندێ دیاركریه "ل گه‌ل ده‌ركرنا بڕیارا دادڤانیێ، ئه‌نقه‌ره ئێكسه‌ر هێلا بۆریێن په‌ترۆلێ داخست و دادگه‌ها نێڤده‌وله‌تى ئه‌ڤ چه‌نده داخواز نه‌كربوو، ل ده‌مێ ئیراقێ داخوازا دوباره رێكپێدانێ ب هنارتنا په‌ترۆلێ كرى، توركیا به‌رسڤ دا و دیاركر كو داخستن ژ بۆ گره‌نتیكرنا سلامه‌تیا هێلا بۆریایه پشتى ئه‌ردهه‌ژا شوباتا بۆرى، توركیا به‌رى هینگێ به‌حسێ هندێ نه‌كربوو، توركيا هێلا بۆریان ناڤه‌كه‌ت هه‌تا مه‌رجێن وێ وه‌كى ده‌ستبه‌ردانا ئیراقێ ژ داخوازیێن خۆ یێن قه‌ره‌بۆكرنێ ژ به‌ر هنارتنا په‌ترۆلا هه‌رێمێ ب رێكا توركیا دناڤبه‌را سالێن 2018 تا 2022 دا نه‌هێنه بجهئینان".
خۆیا ژى كریه "گرتنا هێلا بۆریان ب رامانا گه‌هشتنا زیانێن دارایى ب نزیكى 6 ملیار دۆلاران بۆ ئیراقێ دهێت، ل ده‌مه‌كێ هێلا بۆریان هێشتا یا گرتیه، توركیا ل گۆره‌ى ژمێریاریێن خۆ یێن قازانجێ دبینیت كو ئیراق ب 950 ملیۆن دۆلاران قه‌ڕدارا وێ یه و نه‌ك ب به‌روڤاژى، هه‌روه‌سا توركیا ل دادگه‌هێن فره‌نسى داخوازا هه‌لوه‌شاندنا حوكمێ ل دژى وێ كریه".
د به‌رانبه‌ر دا، ل گۆره‌ى راپۆرتێ، ئیراقێ ب ئاشكرایى حه‌زا خۆ بۆ گه‌هشتنێ ب رێككه‌فتنێ ل گه‌ل توركیا ل دۆر بابه‌تێ قه‌ره‌بۆكرنان دیاركریه، راپۆرت زێده دكه‌ت "لێ د هه‌مان ده‌م دا، ئیراقێ هه‌لویسته‌كێ هه‌ڤدژ ل وى ده‌مێ پشتى ده‌ركرنا بڕیارا دادگه‌ها نێڤده‌وله‌تى هه‌بوو ده‌مێ ب له‌ز داخوازا بجهئینانا حوكمى ب رێكا دادگه‌هێن ئه‌مریكى بێى گوتۆبێژان ل گه‌ل توركیا ل ده‌ستپێكێ كرى، به‌رپرسێن توركى هه‌ر ژ وى ده‌مێ دیاركربوون كو وان هه‌ست ب بێرێزیێ ژ ره‌فتارێن به‌غدا كرینه".
برێڤه‌برن و چاره‌كرنا ناكۆكیان
راپۆرت ئاماژه دده‌ته گرنگیا گه‌هشتنا هه‌ردو لایان بۆ چاره‌سه‌ریێ و نه‌هێلانا ناكۆكیان و ئالاڤێن ڤێ چه‌ندێ.
راپۆرتا وێ رۆژنامه‌یێ ئاماژه دایه وێ چه‌ندێ كو "رێكارێن هه‌ر ئێك ژ ئیراق و توركیا دبنه ئه‌گه‌رێ ئه‌نجامێن به‌روڤاژى و گرژیێن بێى دویماهى، پێدڤى بوو به‌رپرسێن هه‌ردو وه‌لاتان ئه‌ڤ چه‌نده راوه‌ستاندبا و هزر د چه‌وانیا برێڤه‌برنا په‌یوه‌ندیێن خۆ دا كربان و كاره‌كێ باشتر ل پاشه‌رۆژێ ئه‌نجامدابان".
هه‌ر ل گۆره‌ى راپۆرتێ "ده‌مێ وه‌لاتێن وه‌كى ئیراق و توركیا بۆ چاره‌كرنا ناكۆكیێن خۆ په‌نایێ دبه‌نه به‌ر دادگه‌هان و گه‌فگرنێ ب گرتنه‌به‌را رێكارێن پتر، ئه‌ڤ چه‌نده گالته‌جاریه و ب تایبه‌ت ل گه‌ل هه‌بوونا ئالاڤێن هه‌ڤكاریێ".
راپۆرتێ ژ بۆ چاره‌سه‌ریا ناكۆكیان داخواز ژ ئیراقێ و توركیا كریه كو دویڤچوونا وان ئالاڤان بكه‌ن یێن ب رێكا وان په‌یوه‌ندیێ ل گه‌ل ئێكودو ل دۆر كێشه‌یان دكه‌ن و زه‌لالتر كریه "هه‌ردو لایه‌ن د نوكه دا پتریا جاران ب رێكا كۆمبوونێن تایبه‌ت یان رێكارێن یاسایى یێن ژماره‌یه‌كا داموده‌زگه‌هێن حكومى یێن ژێكجودا په‌یوه‌ندیێ ل گه‌ل ئێكودو دكه‌ن زێده‌بارى راگه‌هاندنا به‌یانێن نه هه‌ماهه‌نگ، ل جهێ ڤێ چه‌ندێ ل سه‌ر هه‌ردو وه‌لاتیان پێدڤیه وان ئالاڤان ببینن یێن گرێداى ستراتیژیێ و پرۆسێسا چێكرنا بڕیارێ یێن هاریكار بۆ باشبوونا په‌یوه‌ندیان، زێده‌بارى دروستكرنا كۆربه‌نده‌كێ به‌رده‌وام ژ بۆ شیره‌تكارى و دانوستاندنان وه‌كى پێكئینانا لژنه‌یه‌كا ستراتیژى یا هه‌میشه‌یى".
د دویماهیكا راپۆرتێ دا هاتیه "ئیراق و توركیا هه‌ڤپه‌یمانێن سرۆشتى نه و وان گه‌له‌ك تشت هه‌نه پێشكێشى ئێكودو بكه‌ن، لێ ژ بۆ ڤێ چه‌ندێ، پێدڤیه ئه‌و داگیڕانان بكه‌ن، ئه‌گه‌ر ئه‌و ڤێ چه‌ندێ بكه‌ن، دێ ئه‌و تشتێ ئه‌و بده‌ستڤه‌دئینن یێ باش بیت".
