گاڤ

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ د سه‌ره‌دانه‌كا گرنگ دا ل ده‌مه‌كێ هه‌ستیار ل به‌غدایه‌ و ژماره‌یه‌كا خواندنان بۆ سه‌ره‌دانێ و ده‌رئه‌نجامێن وێ دهێنه‌ كرن.

سه‌ره‌دانه‌كا گرنگ د ده‌مه‌كێ هه‌ستیار دا

ل گۆره‌ى دیتنا چاڤدێران، سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌غدا د ده‌مه‌كێ هه‌ستیار دایه‌ و گرنگییا خۆ هه‌یه‌.

فه‌رحان جه‌وهه‌ر شڕۆڤه‌كارێ سیاسى ل دۆر گرنگییا سه‌ره‌دانا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى بۆ به‌غدا بۆ گاڤ دیاركر "سه‌ره‌دانا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى بۆ به‌غدا گرنگییه‌كا مه‌زن هه‌یه‌ و ب تایبه‌ت د ڤى ده‌مى دا كو كێشه‌ و ئالۆزى ل ئیراقێ و ده‌ڤه‌رێ سه‌رهلدده‌ن چ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین یان دناڤبه‌را مه‌ و به‌غدا دا بیت، ئه‌ڤ هه‌مى كێشه‌یه‌ پێدڤى ب چاره‌كرنێ نه‌، ئێك ژ وان رێكه‌ چاره‌یان ژى ئه‌وه‌ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بزاڤان بكه‌ت ل به‌غدا چاره‌سه‌رییه‌كا باش بۆ وان ئاسته‌نگ و كێشه‌یان بدانیت".

گۆت ژى "سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل ڤى ده‌مى بۆ به‌غدا، ئاراسته‌یه‌كێ باشه‌ بۆ چاره‌سه‌ركرنا وان كێشه‌یان، یان ژى ب كێماسى ئه‌و كێشه‌یه‌ كویرتر لێنه‌هێن، هه‌روه‌سا داخوازیێن هه‌رێما كوردستانێ بۆ دابینكرنا مافێن وێ ژ شایسته‌یێن دارایى هه‌روه‌سا هنارتنا په‌ترۆلێ، ئه‌ڤ هه‌مى پرسه‌ گه‌له‌ك د گرنگن بۆ هه‌رێما كوردستانێ كو سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل به‌غدا به‌حس دكه‌ت".

ناڤهاتى ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژى كر "د سه‌ره‌دانێن به‌رێ ژى یێن سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى دا بۆ به‌غدا و كۆمبوونێن وى ل گه‌ل حكومه‌تا فیدرالى یا ئیراقێ و هه‌ڤپه‌یمانییا برێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ، كێشه‌ به‌ره‌ڤ ئاقارێ چاره‌سه‌رییێ ڤه‌ چوون".

زێده‌تر ژى گۆت "سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ هه‌رده‌م گرنگییێ ب سه‌ره‌دانا به‌غدا دده‌ت، دا كو چاره‌سه‌رییه‌كا ده‌ستوورى بۆ كێشه‌یان بهێته‌ دیتن دا كو جاره‌كا دى ئه‌و كێشه‌یه‌ سه‌رهلنه‌ده‌ن، ب تایبه‌ت ژى د ده‌مێ بۆرى دا هنده‌ك كێشه‌ بۆ مووچه‌یێن مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستانێ دروست ببوون له‌وا یا پێدڤى بوو سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ د ڤى ده‌مى دا سه‌ره‌دانا به‌غدا بكه‌ت، هه‌روه‌سا پرسا هنارده‌كرنا په‌ترۆلێ پرسه‌كا گه‌له‌ك گرنگه‌ بۆ هه‌رێما كوردستانێ و پرسه‌كا ده‌ستوورى یه‌، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ دڤێت ڤان پرسان ل گه‌ل به‌غدا چاره‌سه‌ر بكه‌ت، هنده‌ك سه‌ركرده‌یێن هه‌ڤپه‌یمانییا برێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ ژى دیاركرن كو سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌غدا یا هیڤیبه‌خشه‌ بۆ چاره‌كرنا سه‌رجه‌م كێشه‌یێن دناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و به‌غدا دا".

دیار ژى كر "بۆردۆمانكرنا كێلگه‌ها كۆرمۆر كارتێكرنه‌كا نه‌رێنى ل سه‌ر ئابوورێ هه‌رێمێ هه‌بوویه‌ و  د سه‌ره‌دانا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى دا بۆ به‌غدا، هه‌ڤپه‌یمانییا برێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ لژنه‌یه‌كا لێكۆلینێ ل دۆر رویدانێ پێكئینا".

وى شڕۆڤه‌كارێ سیاسى خۆیا ژى كر "پشكدارییا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى د كۆمبوونا هه‌ڤپه‌یمانییا برێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ دا بۆ گه‌له‌ك كێشه‌یێن گرێداى ئیراقێ ژى گرنگییا خۆ هه‌یه‌".

چاره‌كرنا كێشه‌یێن هه‌لاویستى

سه‌ردانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌غدا یا هه‌ڤده‌مه‌ ل گه‌ل هه‌بوونا ژماره‌یه‌كا كێشه‌یێن هه‌لاویستى دناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدا دا و شڕۆڤه‌كاره‌ك دبینیت كو سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ژ بۆ چاره‌كرنا كێشه‌یێن هه‌لاویستى هه‌رده‌م د بزاڤان دایه‌.

د. كارۆخ خۆشناو سه‌رۆكێ ئینستیتیۆتا لێكۆلینێن ئه‌مریكى – كوردى ل دۆر گرنگییا سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌غدا بۆ گاڤ دبێژیت "سه‌ره‌دانا ڤێ جارێ یا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى بۆ به‌غدا سه‌ره‌دانه‌كا گرنگه‌ و د ده‌مه‌كێ هه‌ستیار دایه‌، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ وه‌ك كاراكته‌ره‌كێ سیاسى یێ مه‌زن ل ئیراقێ و رۆژهه‌لاتا ناڤین، هه‌رده‌م پشكه‌ك بوویه‌ ژ چاره‌سه‌رییێ بۆ ئاریشه‌یان".

دیار ژى كر "یا دیاره‌ كو ژماره‌یه‌كا كێشه‌یێن هه‌لاویستى دناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ دا هه‌بووینه‌، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ژى د چارچووڤه‌یێ ئه‌ركێ خۆ دا د ده‌مێ بۆرى دا و نوكه‌ و ل ده‌مێ بهێت ژى، به‌رده‌وام د بزاڤان دایه‌ و سه‌ره‌دانا به‌غدا دكه‌ت، دا كو كێشه‌یێن هه‌لاویستى چاره‌ بكه‌ت".

ناڤهاتى ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژى كر "ژماره‌یه‌كا پرسێن ئه‌منى، سیاسى، ئابوورى و پرسا مووچه‌یێن فه‌رمانبه‌ران هه‌نه‌ كو سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل به‌غدا به‌حس دكه‌ت ژ بۆ گه‌هشتنێ ب لێكتێگه‌هشتنێ بۆ چاره‌سه‌رییه‌كا هه‌ڤپشك دناڤبه‌را هه‌ولێرێ و به‌غدا دا، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ د سه‌ره‌دانا ڤێ جارێ دا ل گه‌ل پترییا لایه‌نێن سیاسى كۆمبوویه‌ و پشكدارى د كۆمبوونا هه‌ڤپه‌یمانییا برێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ دا كریه‌".

گۆت ژى "گرنگترین پرسا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل سه‌ركرده‌یێن سوننه‌ و شیعه‌ به‌حسكرین پرسا مووچه‌یێن فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ و دیتنا چاره‌سه‌رییه‌كا هه‌روهه‌ر بۆ ڤێ پرسێ یه‌، زێده‌بارى پرسا ئه‌منى و ب تایبه‌ت پشتى بۆمبه‌بارانكرنا كێلگه‌ها كۆرمۆر، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ د بزاڤان دایه‌ ئه‌ڤ پرسه‌ بهێنه‌ چاره‌كرن، هه‌روه‌سا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ژماره‌یه‌كا پرسێن دى ژى به‌حسكرینه‌ وه‌كى پرسا وزه‌یێ و یاسایا نه‌فت و غازێ و پرسا هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ، هه‌روه‌سا پرسا مادده‌یێ 140 و پرسا هه‌مواركرنا یاسایا بودجه‌یێ".

ناڤهاتى زێده‌تر ژى دبێژیت "رۆل و پێگه‌هێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ گه‌له‌ك یێ گرنگه‌".

ده‌رئه‌نجام و گرنگییا سه‌ره‌دانێ

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ب كه‌سایه‌تییه‌كێ قه‌بویلكرى دناڤ لایه‌نێن سیاسى یێن هه‌رێما كوردستانێ و سه‌رانسه‌رى ئیراقێ دا دهێته‌ هژمارتن و ژماره‌یه‌كا مژاران د سه‌ره‌دانا خۆ دا بۆ به‌غدا ل گه‌ل لایه‌نێن سیاسى به‌حسكرینه‌.

محه‌مه‌د عامر دێرشه‌وى مامۆستایێ زانكۆیێ ل دۆر سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ بۆ به‌غدا بۆ گاڤ دبێژیت "سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ كه‌سایه‌تییه‌كێ قه‌بویلكرى یه‌ دناڤ هه‌رێما كوردستانێ دا و ل ئیراقێ ژى، ب دیتنا من، ئاریشه‌ نه‌ د پره‌نسیپێ دانوستاندنێ دایه‌، ئاریشه‌ ئه‌وه‌ لایه‌نێ شیعى یێ ئیراقى دێ ئاخفتنێ كه‌ن و ئیمزایان كه‌ن، بۆ نموونه‌ ده‌مێ حكومه‌تا ئیراقێ یا محه‌مه‌د شیاع سوودانى هاتیه‌ پێكئینان، پێدڤى بوو دادگه‌هه‌كا فیدرالى ل گۆره‌ى ده‌ستوورێ د ماوه‌یێ شه‌ش هه‌یڤان دا هاتبا پێكئینان و رێككه‌فتن ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ هاتیه‌ كرن، هه‌روه‌سا پێدڤى بوو د ده‌مێ شه‌ش هه‌یڤان دا رێككه‌فتنا شنگالێ هاتبا بجهئینان كو رێككه‌فتن ل سه‌ر وێ ژى هاتبوو كرن، لێ ئه‌و ڤان رێككه‌فتنان پشتى هینگێ بجهنائینن، له‌وا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بیرا وان ل وێ چه‌ندێ دئینیت كو ئه‌و ئاخفتنێن هاتینه‌ گۆتن بهێنه‌ بجهئینان".

زێده‌تر ژى گۆت "ل گۆره‌ى خواندنا من، ئه‌م یێ د وه‌لاته‌كێ دا كو دیمۆكراسییه‌كا ته‌وافوقى تێدا هه‌یه‌، ئانكۆ مه‌ پێكهاته‌ هه‌نه‌، دیمۆكراسییا ته‌وافوقى وه‌كى ئه‌ز دبینم ب تنێ بۆ شیعه‌یایه‌، لایه‌نێ شیعى دێ كه‌سه‌كى بۆ سه‌رۆكایه‌تییا حكومه‌تێ ده‌ستنیشانكه‌ت و لایه‌نێن كوردى و سوننى هه‌ردو دێ رازیبوونێ ل سه‌ر ده‌ن، لێ ده‌مێ بابه‌ت دهێته‌ سه‌ر كوردان و سوننه‌یان و  بابه‌تێ سه‌رۆككۆمارى و سه‌رۆكێ په‌رله‌مانى، لایه‌نێ شیعى دێ بزاڤان كه‌ت بێتفاقییه‌كێ بێخیته‌ دناڤبه‌را لایه‌نێن سوننى یان لایه‌نێن كوردى دا ژ بۆ وێ چه‌ندێ كو پێكنه‌ئێن و نه‌چار ببن پرسا خۆ ببه‌نه‌ ده‌ف شیعه‌یان".

ژ لایێ خۆڤه‌، خالد ئه‌حمه‌د كادرێ پێشكه‌فتى یێ پارتى ل دۆر سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌غدا بۆ گاڤ دیاركر "سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌غدا د ده‌مه‌كێ گه‌له‌ك پێدڤى دا هاتیه‌ ئه‌نجامدان، تشته‌كێ سرۆشتى یه‌ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ سه‌ره‌دانا به‌غدا بكه‌ت و دویركه‌فتن نه‌ د به‌رژه‌وه‌ندییا هه‌ردو لایان دایه‌، هه‌رێما كوردستانێ و حكومه‌تا فیدرالى ژى پێدڤى ب پڕێن به‌رده‌وام یێن دانوستاندنێ، هه‌ڤكارییێ و هه‌مانگییێ هه‌نه‌".

گۆت ژى "د ڤى ده‌مى دا، گه‌له‌ك باده‌ك هه‌نه‌ كو پێدڤییه‌ ل گه‌ل حكومه‌تا فیدرالى بهێنه‌ ئێكلاكرن، ئێك ژ وان ژى باده‌كا هه‌لبژارتنایه‌ كو بوویه‌ بابه‌ته‌كێ هه‌لاویستى و گرنگه‌ زه‌مینه‌ بهێته‌ خۆشكرن دا كو هه‌لبژارتنه‌كا زه‌لال و پاقژ ل هه‌رێما كوردستانێ بهێته‌ كرن كو یا دویر بیت ژ فشارێن هه‌ر لایه‌نه‌كى و دویر بیت ژ هه‌ر ئه‌ندازه‌یه‌كا پێشوه‌خت كو ژ لایێ هنده‌ك لایه‌نێن سیاسى ڤه‌ بۆ لێدان و لاوازكرنا هه‌رێما كوردستانێ هاتبنه‌ دانان".

زێده‌تر ژى دبێژیت "دیسان هێرشا ل سه‌ر كێلگه‌ها كۆرمۆر ژ بابه‌تێن گه‌له‌ك هه‌ستیاره‌ كو گرێداى ئاساییشا ناڤخۆ یا ئیراقێ یه‌، چ گرۆپێن ژێده‌رێن وان یێن دارایى ب سه‌ر حكومه‌تا ئیراقێ ڤه‌ ل پشت وان هێرشان بن یان ژى پارێزه‌رێن وان بن، ئه‌و كێلگه‌هه‌ ئێك ژ ژێرخانه‌یێن گرنگ یێن هه‌رێما كوردستانێ یه‌ و ب ڤى ره‌نگى ئێدى ئاساییشا ئیراقێ هه‌مییێ دكه‌ڤیته‌ د بن پرسیارێ دا، هه‌روه‌سا گه‌له‌ك بابه‌تێن دى ژى یێن گرنگ هه‌نه‌ وه‌كى بابه‌تێن گرێداى رێككه‌فتنێن به‌رى نوكه‌ یێن بودجه‌یێ و مووچه‌یێن مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستانێ كو خۆشبه‌ختانه‌ گاڤێن باش هاتینه‌ پێش و گرنگه‌ ئه‌ڤ چه‌نده‌ هه‌تا دویماهییێ بچیته‌ سه‌رى".

ناڤهاتى ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژى كر "هه‌رێما كوردستانێ رۆناهییه‌كا زه‌لاله‌ د ئیراقێ دا، چ ژ روویێ پێكڤه‌ژیانێ ڤه‌ بیت یان ژ روویێ ئاڤه‌دانییێ ڤه‌ یان ژى ژ روویێ ئێمناهییێ ڤه‌، گه‌له‌ك یا گرنگه‌ حكومه‌تا فیدرالى ل ئیراقێ و خه‌لكێ ئیراقێ ب گشتى، ب چاڤێ باشییێ ته‌ماشه‌ى هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ن، هه‌رێما كوردستانێ هه‌رده‌م جهێ سه‌قامگیرى و ئارامییێ و ته‌ناهییێ یه‌ و هه‌رده‌م ژێده‌رێ چێكرنا ئارامى و باشییێ بوویه‌ ژ بۆ هه‌مى گه‌لێ ئیراقێ و د قووناغێن بۆرى دا وه‌كى د شه‌ڕێ دژى تیرۆرێ دا، د ئاڤه‌دانییێ دا و د پێكڤه‌ژیانێ دا، ئیراقێ هه‌مییێ پێدڤى ب ڤى ئاراسته‌یێ سیاسى یێ هه‌رێما كوردستانێ و خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ هه‌یه‌".

سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى د سه‌ره‌دانا خۆ دا بۆ به‌غدا دوهى و ئه‌ڤرۆ ل گه‌ل هه‌ر چار سه‌رۆكایه‌تیێن ئیراقێ و ژماره‌یه‌كا سه‌ركرده‌یێن سیاسى كۆمبوویه‌، هه‌روه‌سا پشكدارى د كۆمبوونا هه‌ڤپه‌یمانییا برێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ ژى دا كر.

دلشاد شه‌هاب په‌یڤدارێ سه‌رۆكاتییا هه‌رێما كوردستانێ ل دۆر سه‌ره‌دانا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى بۆ به‌غدا راگه‌هاند؛ سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌غدا یا گرنگ و سه‌ركه‌فتى بوو و چاره‌كرنا پرسا شایسته‌یێن دارایى یێن هه‌رێما كوردستانێ و بابه‌تێ هه‌لبژارتنێن هه‌رێما كوردستانێ د سه‌ره‌دانا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى دا بۆ به‌غدا هاتنه‌ به‌حسكرن.

ديار ژى كر؛ پرسا مووچه‌ى د به‌رژه‌وه‌ندییا مووچه‌خۆران دا دێ چاره‌‌ بیت و چ ئه‌گه‌ر نینن مه‌ترسییێ ل سه‌ر مووچه‌یێ مووچه‌خۆران دروست بكه‌ن.

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و ژماره‌یه‌كا سه‌ركرده‌یێن ئیراقى ل به‌غدا ره‌وشا ئیراقێ و كێشه‌یێن دناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدا دا به‌حسكرن.

سه‌رۆكاتییا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاندیه‌؛ سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى و ژماره‌یه‌كا سه‌ركرده‌یێن ئیراقى دیدار و كۆمبوون ئه‌نجامدان و تێدا ره‌وشا ئیراقێ و كێشه‌یێن دناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدا دا به‌حسكرن.

دیار ژى كریه‌؛ سه‌ركرده‌یێن لایه‌نێن ئیراقى سوپاسییا بزاڤ و رۆلێ سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى بۆ چاره‌كرنا كێشه‌یان كرن.

سه‌رۆكاتییا هه‌رێمێ ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژى كریه‌؛ دابینكرنا بودجه‌ و شایسته‌یێن دارایى یێن هه‌رێما كوردستانێ، ره‌وشا هه‌رێما كوردستانێ و بابه‌تێ هه‌لبژارتنان، پێشهاتێن ده‌ڤه‌رێ ب گشتى و مه‌ترسییێن تیرۆرێ ژ ته‌وه‌رێن دى یێن كۆمبوونان بوون.