ئارمانجێن سهرهدانا سوودانى بۆ ئهمریكا چنه؟
بەلاڤ بکە
گاڤ
سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا ژمارهیهكا خواندنان بۆ دهێنه كرن، ل گۆرهى ئێك ژ دیتنان ژى ئهو سهرهدانهكا ئابوورى و تهكنیكى یه ب رێژهیا 100% و تێدا دێ گرێبهستێن مهزن هێنه ئیمزاكرن، ههڤدهم سهرهدانێ ژمارهیهكا ئارمانجێن راگههاندى و نهراگههاندى ههنه. ئهجێندایێن سهرهدانێ چنه؟ بۆچى سوودانى سهرهدانا واشنتۆن كر؟ دهرئهنجامێن سهرهدانێ و كارتێكرنێن وێ دێ چ بن؟
ئهجێندایێن سهرهدانێ
سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا د ڤى دهمى دا ب سهرهدانهكا د دهمهكێ ههستیار دا دهێته هژمارتن و سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ ژمارهیهكا فایلان ل گهل خۆ برینه واشنتۆن.
رۆژنامهیا واشنتۆن پۆست یا ئهمریكى ل دۆر سهرهدانا سوودانى بۆ ئهمریكا دیاركریه "د گۆتوبێژێن دوقولى دا دێ سهقامگیرییا ههرێمایهتى و بهلاڤكرنا هێزێن ئهمریكى ل پاشهرۆژێ هێنه بهحسكرن، لێ د ههمان دهم دا، دێ گۆتوبێژ فوكسێ داننه سهر بابهتێن ئابوورى، بازرگانى و وزهیێ ئهوا بوویه بابهتهكێ جهێ گرنگیپێدانا سهرهكى بۆ حكومهتا ئیراقى ل ڤێ دویماهیێ".
وێ رۆژنامهیێ د راپۆرتهكێ دا ژ بهرپرسهكێ ئهمریكى یێ مهزن ڤهگوهاستیه "دێ بهحس ل ههبوونا هێزێن ئهمریكى ل ئیراقێ هێته كرن، لێ ئهو نه بابهتێ سهرهكى یێ سهرهدانێ یه".
د بهرانبهر دا، رۆژنامهیهكا ئهمریكى پهیوهندییهك دناڤبهرا سهرهدانا سوودانى بۆ واشنتۆن و سهرهدانا سهرۆككۆمارێ توركیا یا بهێت بۆ ئیراقێ و رهنگڤهدانا وێ ل سهر دهستپێكرنا هناردهكرنا پهترۆلا كوردستانێ دیاركریه.
رۆژنامهیا نهیڤى تایمز د راپۆرتهكێ دا راگههاندیه "محهمهد شیاع سوودانى سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ پشتى گهشتا وى بهرهڤ واشنتۆن، دێ ل گهل رهجهب تهیب ئهردۆگان سهرۆككۆمارێ توركیا كۆمبیت و رهنگه ئهڤ چهنده ببیته ئهگهرێ چارهكرنا ههڤڕكییهكا درێژخایهن ل دۆر هناردهكرنا پهترۆلا كوردستانێ بۆ توركیا كو واشنتۆن فشاران ژ بۆ دوباره هناردهكرنا پهترۆلێ دكهت".
كاراكرنا رێككهفتنا چارچووڤهیێ ستراتیژى ئێك بابهتێن سهرهكى یێن سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا یه كو ئێك ژ تهوهرێن وێ رێككهفتنێ لایهنێ ئابوورى یه، ل گۆرهى ئاژانسێن نووچهیان.
رێككهفتنا چارچووڤهیێ ستراتیژى دناڤبهرا ئهمریكا و ئیراقێ دا ل سالا 2008 هاتبوو ئیمزاكرن و ژمارهیهكا بیاڤێن جودا جودا ب خۆڤه دگریت.
محهمهد تهمیم جێگرێ سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ و وهزیرێ پلاندانانێ ل دۆر ئهجێندایێن سهرهدانێ راگههاند "حكومهتا ئیراقێ كار ل سهر بهرفرههكرنا ههڤپشكیێن خۆ یێن ئابوورى و نێڤدهولهتى ل گهل ئهمریكا دكهت".
دیار ژى كر "ئهڤرۆ ئهم گرنگیێ ددهینه بابهتێن چاندن، پیشهسازى، وهبهرهێنان و وزهیێ، حكومهتا ئیراقێ كار ل سهر بهرفرههكرنا ههڤپشكیێن خۆ یێن ئابوورى و نێڤدهولهتى و وهبهرهێنانێ د غازێ دا دكهت".
ژێدهرهكێ حكومى ل دۆر بهرنامهیێ سهرهدانێ بۆ گاڤ دیاركر "سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا یا بهرفرههه و د دهمێ 5 رۆژێن سهرهدانێ دا دێ سهرهدانا ویلایهتێن واشنتۆن، مێشگن و هیۆستن كهت".
ئاماژه ب وێ چهندێ ژى كر "سوودانى د سهرهدانێ دا دێ دیدار ل گهل ژمارهیهكا بهرپرسێن كۆمپانیێن وزهیێ یێن ئهمریكى ههبن".
ژ لایێ خۆڤه، ئهنتۆنى بلینكن وهزیرێ دهرڤه یێ ئهمریكا ئاماژه دایه وێ چهندێ "كهرتێ وهبهرهێنانا ئهمریكى ل ئیراقێ یێ گرنگه و بۆ مه جهێ خۆشحالیێ یه ئیراق د دوسیهیێن ئابوور، وهبهرهێنان و وزهیێ دا یا سهركهفتى بیت".
موزهر محهمهد سالح شیرهتكارێ دارایى یێ سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ ژى بۆ ئاژانسا نووچهیان یا ئیراقێ دبێژیت "ئهڤ سهرهدانه دهستپێكهكه بۆ كاراكرنا وهبهرهێنانێ و رێرهوێن ههڤكارییا ئابوورى د بیاڤێن گرنگ دا و ل دهستپێكا وان ژى بیاڤێن وزه، زانست و تهكنولۆژی نه و هاندانا كۆمپانیێن تهكنولۆژى یێن مهزن ل ئهمریكا بۆ گێڕانا رۆلێ خۆ د بوارێ ئاڤاكرنێ و دروستكرنا ههڤپشكيێن ئابوورى ل گهل تایێن ئابوورێ ئیراقێ دا و ب تایبهت كهرتێ تایبهت ل ئیراقێ".
شڕۆڤهكارهكێ سیاسى یێ ئیراقى ژى دویر دبینیت كو د سهرهدانا سوودانى دا بۆ واشنتۆن بهحس ل بابهتێ ههبوونا هێزێن ههڤپهیمانان ل ئیراقێ بهێته كرن.
ناسر درێد بۆ ئاژانسا ساعه دبێژیت "د سهرهدانا سوودانى دا بابهتێ ههبوونا هێزێن لهشكهرى یێن ئهمریكى ل ئیراقێ ناهێته بهحسكرن چونكى ئهڤ بابهته بهرى نوكه ژ بۆ لژنهیهكا شارهزایان ژ ههردو لایان هاتبوو رهوانهكرن و تا نوكه وێ لژنهیێ ئهنجامێن خۆ یێن دویماهیێ ل دۆر مانا هێزان یان دهركهفتنا وان دیار نهكریه".
بۆچى سهرهدانا واشنتۆن؟
سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا یا ههڤدهمه ل گهل پێشهاتێن ئیراقێ و رۆژههلاتا ناڤین و شهڕێ ل كهرتێ غهزه، سهرهدانێ ژمارهیهكا ئارمانجان ههنه كو گهلهك ژ وان گرێداى كهرتێ ئابوورى و وهبهرهێنانێ ل ئیراقێ نه.
محهمهد شیاع سوودانى وهسا سهرهدانا خۆ بۆ واشنتۆن ل سالوخهت ددهت كو "ئهو سهرهدانه د كاودانهكێ ههستیار و هویربین دایه ل سهر ئاستێ پهیوهندیێن دوقولى یێن دناڤبهرا ئهمریكا و ئیراقێ دا ههروهسا ل سهر ئاستێ كاودانێن دهڤهرێ و فلهستینێ".
ل گۆرهى سوودانى "ئارمانج ژ سهرهدانێ پێشڤهبرنا پهیوهندیێن ل گهل ئهمریكایه ژ بۆ قووناغهكا نوى كو گرهنتییا كاراكرنا بهندێن رێككهفتنا چارچووڤهیێ ستراتیژى بكهت، ههروهسا د سهرهدانێ دا دێ بهحس ل كارێ لژنهیا لهشكهرى یا بلند دناڤبهرا ئیراقێ و ههڤپهیمانییا نێڤدهولهتى دا هێته كرن كو ئارمانج ژێ ب دویماهیك ئینانا ئهركێ ههڤپهیمانییا نێڤدهولهتى یه ل ئيراقێ و دهربازبوون بهرهڤ پێكئینانا پهیوهندیێن دوقولى ل گهل وهلاتێن ئهندام د ههڤپهیمانییا نێڤدهولهتى دا".
ژێدهرهكێ بۆ گاڤ دیاركر "د سهرهدانێ دا، دیدارێن سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ ل گهل سهرۆكێ ئهمریكا، وهزیرێ دهرڤه، وهزیرێ بهرگریێ، وهزیرێ گهنجینهیێ، شیرهتكارێ ئاسایشا نیشتیمانى، ژوورا بازرگانى یا ئهمریكى و مهزنه بهرپرسێن كۆمپانیێن پهترۆلێ و پیشهسازى نه، شاندێ ئیراقێ یێ بهرهڤ واشنتۆن ڤه چووى ژمارهیهكا بزنسمانان و كهسێن تایبهتمهند د ژمارهیهكا بیاڤان دا ل گهلن زێدهبارى هندهك وهزیر، پهرلهمانتار، بهرپرس و شیرهتكاران".
ئاشكرا ژى كر "جوداهییا سهرهدانا ڤێ جارێ یا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا ل گهل سهرهدانێن بهرى نوكه یێن سهرۆكوهزیرێن دى یێن ئیراقێ بۆ ئهمریكا ئهوه كو چ بهرپرسێن ئهمنى یێن بلند ل گهل شاندێ ئیراقێ نهچووینه واشنتۆن و فوكسا سهرهدانێ پتر ل سهر تهوهرێ ئابوورى یه پتر ژ بادهكا ئێمناهى و لهشكهرى، ههڤدهم بابهتێن وهبهرهێنان، بهنك و وزه دێ ژ گرنگترین تهوهرێن دانوستاندنێن ئیراقێ و ئهمریكا بن".
ئاماژه ب وێ چهندێ ژى كر "دێ بهحس ل سزایێن ل سهر هندهك بهنكێن ئیراقى د دیدارهكێ دا ل گهل وهزارهتا گهنجینهیا ئهمریكا هێته كرن، ههروهسا ب رێكا دیدارێن ل گهل بهرپرسێن كۆمپانیێن پیشهسازى و پهترۆلێ یێن ئهمریكى، دێ بهحس ل پێشڤهبرنا پهیوهندیێن بازرگانى و پێكئینانا پهیوهندى و ههڤپشكێن نوى هێته كرن".
ژ لایێ خۆڤه، باسم عهوادى پهیڤدارێ حكومهتا ئیراقێ راگههاندیه "سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا نه ب تنێ بۆ بهحسكرنا بابهتێ سزایێن ئهمریكا ل سهر هندهك بهنكێن ئیراقى یه بهلكو بهرفرههتره ژ وێ چهندێ و سیاسهت، هاتنوچوون، دارایى و تهوهرێ بهنكى ب خۆڤه دگریت".
ناڤهاتى ئهڤ چهنده بۆ CNBC یا عهرهبى دیاركریه و ئاشكرا ژى كریه "حكومهتا ئیراقێ ژمارهیهكا پاكێجان ژ بۆ رێگریێ ل رهڤاندنا دۆلارى بۆ ئیرانێ كارا كرینه".
باسم عهوادى ههروهسا بۆ ئیراقیه نیوز دیاركریه "سهرهدانا سوودانى بۆ واشنتۆن ئێك ژ گرنگترین سهرهدانایه د دیرۆكا پهیوهندیێن ئیراقى – ئهمریكى دا و ئارمانج ژێ كاراكرنا ههڤكاریێ یه د ههمى بیاڤان دا. پهیوهندى د بهرێ دا ب تنێ د چارچووڤهیێ بوارێن ئهمنى و لهشكهرى دا بوون و د نوكه دا بزاڤ بۆ پێشڤهبرنا پهیوهندیێن دوقولى ههنه، ئارمانج ژ سهرهدانێ كاراكرنا رێككهفتنا چارچووڤهیێ ستراتیژى یه ب لایهنێن وێ یێن سیاسى، ئابوورى، وهبهرهێنان، بهنك، وزه و سهقاى ڤه".
ناڤهاتى ئاماژه دا گرنگییا مفاوهرگرتنێ ژ شیانێن زانستى یێن ئهمریكا و دیاركر "ئهمریكا وهلاتهكێ پێشكهفتیه ژ روویێ زانستى و تهكنولۆژى ڤه و هندهك تهكنیك ههنه ل وهلاتێن دى نینن، د بهرژهوهندییا ئیراقییان دایه مفا ژ شیانێن كۆمپانیێن ئهمریكى بۆ پشتهڤانییا وهبهرهێنان و گهشهپێدانێ بهێته وهرگرتن".
زێدهتر ژى گۆت "پترییا فایلێن ل گهل سهرۆكێ ئهمریكا د سهرهدانێ دا دهێنه بهحسكرن، ژ بهرى سهرهدانێ ب رێكا لژنهیێن لاوهكى رێككهفتن ل سهر هاتیه كرن یان ژى ههماههنگى ل دۆر هاتیه كرن".
"سهرهدانا سوودانى یا جیاوازه ژ ههمى سهردانێن بهرێ یێن سهرۆكوهزیرێن ئیراقێ بۆ ئهمریكا"
ل گۆرهى ئێك ژ بۆچوونان، سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ یا ڤێ جارێ بۆ ئهمریكا ژ ههمى سهرهدانێن بهرى نوكه یێن سهرۆكوهزیرێن ئیراقێ بۆ ئهمریكا جودایه چونكى سهرهدانهكا ئابوورى و تهكنیكى یه ب رێژهیا 100% و تێدا دێ گرێبهست ل گهل كۆمپانیێن مهزن هێنه گرێدان.
شیرهتكارێ سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ كاروبارێن هاتنوچوونێ ئهڤرۆ دوشهمبیێ راگههاند؛ ب سهدان كۆمپانیێن ئهمریكى پهیوهندی ب بالیۆزخانهیا ئیراقێ ل واشنتۆن ژ بۆ ئهنجامدانا دیدارێ ل گهل محهمهد شیاع سوودانى سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ كرینه.
ناسر ئهسهدى بۆ ئیراقیه نیوز گۆت "سهرهدانا محهمهد شیاع سوودانى سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ واشنتۆن گهلهك یا گرنگه و یا جودایه ژ ههمى سهرهدانێن سهرۆكوهزیرێن بهرى نوكه بۆ ئهمریكا كو ئهو سهرهدانه د گرێداى بوون ب بابهتێن ئێمناهى، سوپا و لڤینێن لهشكهرى ڤه، لێ ئهڤ سهرهدانه یا ئابوورى - تهكنیكى یه ب رێژهیا 100% و تێدا دێ بابهتێن ساخلهمى، فێركرن، وزه، هاتنوچوون، خزمهتگۆزارى و پیشهسازیێن جودا جودا یێن دهرمانان، ئاڤاكرنێ، میكانیكى و خۆراكى هێنه بهحسكرن، زێدهبارى ههبوونا بهرنامهیهكێ د سهرهدانێ دا یێ گرێداى دیمۆكراسیێ ل ئیراقێ، گرنگییا سهرهدانێ یا د ڤان بابهتان دا یێن ههردهم ل سهر ئاستێ ناڤخۆیى دهێته گهنگهشهكرن و نهك ل سهر ئاستێ دهرڤه".
دیار ژى كر "پهیوهندیێن ل گهل ئهمریكا نه ب تنێ گرێداى ئێمناهیێ و سوپاى نه، بهلكو ئهمریكا شارهزایێن نێڤدهولهتى ههنه كو د شیان دایه بۆ ئیراقێ بڤهگوهێزیت و ب تایبهت د بیاڤێن برێڤهبرنا فڕۆكهڤانیێ، ڤهگوهاستن و برێڤهبرنا گهشتیاریێ دا، ئهمریكا گهلهك شارهزایى ههنه و ئیراق پێدڤى ب پێشڤهبرنا كهرتێ فڕۆكهڤانیێ و سیستهمێن فڕۆكهڤانییا مهدهنى و راهێنانان ب فڕۆكهڤانان و تیمێن فڕۆكهڤانیێ ههیه، ههروهسا هندهك نویاتى هاتینه د كهرتێ هاتنوچوونێ دا ل ئیراقێ وهكى میترۆ و ڤهگوهاستنا گشتى ب ژمارهیهكا رێكان، لهوا پێدڤیه تهكنولۆژیایا ههیى ل دۆر ڤێ چهندێ ل ئهمریكا بۆ ئیراقێ بهێته ڤهگوهاستن".
ناڤهاتى زێدهتر ژى گۆت "كهرتێن تایبهت یێن ئیراقێ و ئهمریكا ژى دێ كۆمببن، پێدڤیه گرنگى ب كهرتێ تایبهت بهێته دان و بهێته پێشڤهبرن".
سهرۆكێ ههرێما كوردستانێ د دهمهكێ دى دا ژ ئهڤرۆ پشتهڤانییا ههرێما كوردستانێ بۆ سهرهدانا سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا دیاركربوو.
سهرۆك نێچیرڤان بارزانى راگههاند بوو "ههرێما كوردستانێ ب گهشبینى ڤه تهماشهى سهرهدانا محهمهد شیاع سوودانى سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ بۆ ئهمریكا دكهت".
دیار ژى كربوو "ئهم ب تهمامى پشتهڤانیێ ل ڤێ سهرهدانێ دكهین و د پشراستین كو دێ نوینهراتییا بهرژهوهندیێن ههمى ئیراقییان ل وێرێ هێته كرن، هیڤیخوازین دیدار د ئهرێنى و سهركهفتى بن و پهیوهندیێن ههردو وهلاتان بهرهڤ باشتر ڤه ببهن".
ههروهسا ههڤپهیمانییا برێڤهبرنا دهولهتێ ژى پشتهڤانییا خۆ بۆ سهرهدانا سوودانى بۆ ئهمریكا دوپاتكریه و ئاماژه ب وێ چهندێ كریه "ئهم ب تهمامى پشتهڤانیێ ل بزاڤێن شاندێ ئیراقى بۆ بجهئینانا بهرژهوهندیێن نیشتیمانى یێن گرنگ دكهین".
سهرۆكێ ئهمریكا ئهڤ شهڤه ل كۆچكا سپى ل واشنتۆن پێشوازى ل سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ كربوو.
جۆ بایدن سهرۆكێ ئهمریكا بۆ محهمهد شیاع سوودانى سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ دیاركربوو؛ ئهم د پێگیرین ب بهرژهوهندیێن ئهمریكا و ههڤپشكێن وێ ل دهڤهرێ.
سوودانى د سهرهدانهكێ دا ل ئهمریكا یه و ههر ئهڤرۆ ل گهل ئهنتۆنى بلینكن وهزیرێ دهرڤه یێ ئهمریكا ژى كۆمببوو.
ئهنتۆنى بلینكن ل دۆر دیدارێ دیاركربوو "مه ئهڤرۆ كۆمبوونهكا نایاب ل گهل محهمهد شیاع سوودانى سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ ههبوو".
وهزیرێ دهرڤه یێ ئهمریكا گۆتبوو ژى "مه دڤێت ههڤپشكییا خۆ ل گهل ئیراقێ بهرفرههتر بكهین".
ئاشكرا ژى كربوو كو د دیدارا ل گهل سهرۆكوهزیرێ ئیراقێ دا بهحس ل ژمارهیهكا بابهتان ژ وان ژى پهترۆل و گوهۆڕینێن سهقاى هاته كرن.
