ئهرێ سهدر دێ بۆ پرۆسێسا سیاسى ل ئيراقێ ڤهگهڕیت؟
بەلاڤ بکە
گاڤ
پشتى بڕیارا موقتهدا سهدر ل دۆر گوهۆڕینا ناڤێ رهوتێ سهدر ژ بۆ رهوتێ نیشتیمانى یێ شیعى، دهنگۆیێ دوباره ڤهگهڕیانا رهوتێ سهدر بۆ پرۆسێسا سیاسى ل ئیراقێ جارهكا دى دهنگڤهددهت.
سهدر و ڤهگهڕیان بۆ پرۆسێسا سیاسى
جارهكا دى ل ئیراقێ بهحس ل ڤهگهڕیانا رهوتێ سهدر بۆ پرۆسێسا سیاسى دهێته كرن و ب تایبهت پشتى گوهۆڕینا ناڤێ رهوتى.
موقتهدا سهدر ل دوهى چارشهمبیێ بڕیارا گوهۆڕینا ناڤێ رهوتێ سهدر ژ بۆ رهوتێ نیشتیمانى یێ شیعى دابوو.
ژێدهرهكێ ژ رهوتێ سهدر بۆ گاڤ دیاركر "گوهۆڕینا ناڤێ رهوتێ سهدر ژ بۆ رهوتێ نیشتیمانى یێ شیعى پشكهكه ژ ڤهلڤینان ژ بۆ ڤهگهڕیانێ بۆ پرۆسێسا سیاسى ل دهمهكێ نزیك".
راگههاند ژى "سهدرى دڤێت ب رێكا ڤى رهوتى بنیاتهكێ جهماوهرى یێ بهرفرههتر دروست بكهت پشتى كو شیاى ههڤسۆزییا خهلكى بدهستڤهبینیت".
ئاماژه ب وێ چهندێ ژى كر "سهدرى دڤێت ب رێكا ڤى ناڤى پڕانییهكا سیاسى یا شیعى ل سهر ئاستێ سیاسى و جهماوهرى دروستبكهت و ئهڤ چهنده دهستپێكهكه ژ بۆ بزاڤهكا نوى بهرهڤ حكومهتهكا پرانیێ یا نیشتیمانى".
زێده ژى كر "ئهڤ رهوته رهنگه لایهنێن شیعى یێن دهرڤهى سهدرییان ژى ب خۆڤه بگریت چونكى ناڤێ نوى بهرفرههتره و نهك ب تنێ گرێداى سهدرییایه".
بهرى نوكه ژى سهركردهیهكێ ژ رهوتێ سهدر د بهرێ دا ’رهوتێ نیشتیمانى یێ شیعى د نوكه دا’ بۆ گاڤ دیاركربوو "ڤهلڤینێن سهدرى بهرهڤ بنیاتێن جهماوهرى یێن رهوتى د چارچووڤهیێ بهرههڤیێن سیاسى و جهماوهرى دایه بۆ ڤهگهڕیانا سهدرییان بۆ پرۆسێسا سیاسى ب رێكا ههلبژارتنێن جڤاتا نوینهران یێن بهێت كو دێ ب هێز پشكداریێ تێدا كهت".
پێشبینییا گوهۆڕینان د رۆژێن بهێت دا دهێته كرن
گوهۆڕینا ناڤێ رهوتێ سهدر بۆ رهوتێ نیشتیمانى یێ شیعى ل گۆرهى ژمارهیهكا چاڤدێرێن سیاسى نیشانهكا نوى یه بۆ ڤهگهڕیانا رهوتێ سهدر بۆ پرۆسێسا سیاسى ل ئیراقێ.
عهلى ساحب سهرۆكێ سهنتهرێ ههرێمایهتى یێ لێكۆلینان ل دۆر ڤهگهڕیانا رهوتێ سهدر بۆ پرۆسێسا سیاسى بۆ گاڤ دبێژیت "ڤهلڤینێن ڤێ دویماهیێ یێن رهوتێ سهدر نیشانهكا ئاشكرانه بۆ حهزا سهدرى ژ بۆ دوباره ڤهگهڕیانێ بۆ پرۆسێسا سیاسى ل ئیراقێ، لێ ل ڤێ جارێ سهدر ل میكانیزمهكا نوى و ئالاڤێن نوى دگهڕیت".
دیار ژى كر "هندهك نیشان و هندهك رێكار دناڤ پێكهاتهیا رهوتى دا ههنه كو نیشانن بۆ وێ چهندێ ڤهگهڕیان یا نزیكه و د شیان دایه رویبدهت و ب تایبهت سهدر بزاڤان دكهت رهوتێ وى بچیته دناڤ جڤاكى دا و ههمى بهربهستێن دناڤبهرا رهوتى و جڤاكى دا ب دویماهیك بینیت".
زێدهتر ژى دبێژیت "د رۆژێن بهێت دا دێ ژمارهیهكا گوهۆڕینان ههبن".
سهدر دناڤبهرا دوهى و ئهڤرۆ دا
رهوتێ سهدر د ههلبژارتنێن بهروهخت یێن جڤاتا نوینهرێن ئیراقێ دا ل سالا 2021 شیابوو 73 كورسییان بدهستڤهبینیت و پاشى ههڤپهیمانییا رزگاركرنا نیشتیمانى ل گهل ههر ئێك ژ پارتى دیمۆكراتى كوردستان و ههڤپهیمانییا سهروهرى یا سوننى پێكئینابوو، لێ نهشیابوو نیسابێ یاسایى بۆ گرێدانا روینشتنا پهرلهمانى بۆ دهنگدانێ ل سهر حكومهتهكا نوى پێكبینیت پشتى چارچووڤهیێ ههماههنگیێ و لایهنێن نزیك ژ وێ بووینه رێگر د رێكێ دا.
ل رۆژا 15ى خزیرانا سالا 2022، موقتهدا سهدر بڕیارا خۆڤهكێشانا رهوتێ سهدر ژ پرۆسێسا سیاسى دابوو ههروهسا ل دویماهییا ههیڤا تهباخێ یا سالا 2022 ب تهمامى ژ پرۆسێسا سیاسى ڤهكێشابوو.
ههروهسا رهوتێ سهدر پشكدارى د ههلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگههان و قهزایان یێن ئیراقێ ل 18/12/2023 دا نهكربوو.
موقتهدا سهدر بهرى نوكه داخوازا بهردهوامیێ د چاكسازیێ دا كربوو، بێى ئاماژهیێ بدهته ڤهگهڕیانێ بۆ پرۆسێسا سیاسى.
سهدرى دیاركربوو كو وان خۆ ژ حكومهتا گهندهلیێ ڤهكێشایه و پشتى خۆڤهكێشانا وان شكهستن، ههژارى و ژدهستدانا مافان بهردهوام بوویه.
پشتى خۆڤهكێشانا رهوتێ سهدر ژ پرۆسێسا سیاسى ب تهمامى ل 29ى تهباخا سالا 2022 سهرهراى بدهستڤهئینانا رهوتێ سهدر بۆ 73 كورسییان د ههلبژارتێن بهروهخت یێن جڤاتا نوینهرێن ئیراقێ یێن سالا 2021 دا پشتى نهشیاى حكومهتێ پێكبینیت، چارچووڤهیێ ههماههنگیێ شیابوو كابینهیا نوى یا حكومهتێ ب سهركردایهتییا محهمهد شیاع سوودانى ل ئوكتۆبهرا سالا 2022 پێكبینیت.
پشتى دویركهفتنا پتر ژ سال و نیڤان ژ پرۆسێسا سیاسى ل ئیراقێ، جارهكا دى بهحس ل دوباره ڤهگهڕیانا رهوتێ سهدر بۆ پرۆسێسا سیاسى دهێته كرن.
بهرى نوكه ژى عهدنان محهمهد تهمیمى چاڤدێرێ سیاسى بۆ ئاژانسا بهغدا ئهلیهوم راگههاند بوو "ڤهلڤینێن رێبهرێ رهوتێ سهدر و بهیانێن وى وهسا خواندن بۆ دهێته كرن ل گۆرهى شڕۆڤهكرنێن سیاسى كو ئهو ڤهگهڕیانه ژ بۆ پرۆسێسا سیاسى".
ديار ژى كربوو "خۆڤهكێشانا رهوتێ سهدر بوویه ئهگهرێ پهیدابوونا ڤالاتییهكا مهزن د پارێزگههان دا، زێدهبارى ڤێ چهندێ ژى؛ بنگههێن جهماوهرى یێن رهوتێ سهدر داخواز دكهن رهوتێ سهدر د قووناغا بهێت دا و ب تایبهت د ههلبژارتنێن پهرلهمانى یێن بهێت دا رۆلێ خۆ ههبیت چونكى ههبوونا وان یا گرنگه د پێكئینانا رۆلهكێ راستڤهكهر بۆ شاشیێن كارێ حكومى و پهرلهمانى دا"، زێدهتر ژى گۆتبوو "ڤهگهڕیانا رهوتێ سهدر دێ ههڤسهنگیێ د دیمهنێ سیاسى دا دروستكهت، لێ نهخشهكرنا قووناغا بهێت گرێدایه ب دیتنا موقتهدا سهدرى ب تنێ ڤه كا رهوتێ سهدر ههبوونا خۆ د ههلبژارتنێن بهێت دا ههبیت یان نه".
