د. عادل خێرکی

د ڤان 7 سالێن بۆری دا، گەلەک گوهۆرینێن بلەز چێبوون د رەوشا سیاسییا هەرێما کوردستانێ دا، دبیت هندەک ژ وان کەسێن دەنگ ژی ب بەلێ داین بۆ ریفڕاندۆمێ؛ نها هزر دکه‌ن ئەڤ دەردەسەریێن وەک (بڕینا بۆدجەیی، مووچەیی، لاوازبوونا پرۆسێسا کاری و لاوزبوونا بزاڤا بازرگانی، کێمبوونا ئاستێ وەبەرهینانێ... هتد) ل کوردستانێ ب سەرێ مللەتێ مە هاتین هەمی ژ ئەنجامێ رێفڕاندۆمێ بی.

بێگۆمان ب وی رەنگی نینە، ئەڤ جۆرە هزرکرنە هەمی ژ ئەنجامێ راگەهاندنەکا سەقەت و بزاڤێن ئەنتی ناسیۆنالیستی بووینە کو ب پلان ل ژێر چەترا ئازادیا هزری دا پەیدا بوو و بێ خەمیا دەستهەلاتێ ژی رۆلێ خۆ د پەرەسەندنا ڤێ چەندێ دا هەبوویە.

جارێ بۆدجە و مووچە و هەموو ماف و شایستەیێن دارایی یێن دەستووری ل دوماهيا سالا 2013 ئێراقێ ژ کوردستانێ بڕین و ل سالا 2014 بڕیار ب تەمامی هاتە بجهئینان ب هێجەتا هندێ کو کوردستانێ ماف نینە نەفتا خۆ ده‌رئێخیت.
ل خزیرانا 2014 داعش ب تەمامی باژێرێ میسل کۆنترۆل کر، ئێدی گوهۆرینێن مەزن ل سەر ئاستێ ناڤخۆ و دەرڤە یێ سیاسەتا ئێراقێ دا پەیدا بوون، بزاڤا بازرگانی و پرۆسێسا کارکرنێ گەلەک لاواز بوو و کەرتێ وەبەرهینانێ ژی پەککەفت و وەبەرهێنەران پۆۆژەیێن خۆ راوەستاندن، زێدەباری پلانا داگیرکرنا کوردستانێ ژ ئالیێ هێزا دیجلە ڤە هاتبوو دارشتن و ژ ئەگەرێ شکەستنا پلانا وان، ب بەرنامە ڤێ هێزێ هەمی چەکێ خۆ ل دەمێ هاتنا داعش بۆ ئێراقێ رادەستی داعش کرن و پاشى پلانا داگیرکرنا کوردستانێ ژ ئالیێ داعش ڤە هاتە بجهئینان و داعش ب سەر کوردستانێ دا گرت و ل گەلەک جهان پێشمەرگە بوویە قوربانى پلانێن چەپەل و سوپاس بۆ خۆدێ داگیرکرنا کوردستانێ بۆ داعش ژی بوویە خەون و پێشمەرگەیێ کوردستانێ ب سەدان قوربانی بۆ پاراستنا ئاخا کوردستانێ دان.

کەس بلا نەبێژیت داعش ژی درەوەک بوو، ژبەرکو داعش هێزەکا بەرهەڤکرییا نەیارێن مە یێن نێڤدەولەتی بی و پلان هەبوون کوردستانێ د نەخشەیێ جیهانێ دا مەسح بکه‌ن و کوردستان ببیتە ویلایەتەکا داعش و کچ و ژنێن مە ژی ببن جاریە و زەلامێن مە ژی ببنە ئەسیرێن دەستێ داعش و پشتی داعش نەمینیت ژی هەر ئێکسەر ئێراق سەرەدەریێ وەک 3 پارێزگەهـ ل گەل کوردستانێ بکه‌ت و ئیران، تورکیا، سوریا و ئەمریکایا وی سەردەمی و گەلەک وەلاتێن دی ژی دا پشتا ئێراقێ گرن و ئێدی تشتەک ب ناڤێ کوردستانێ نەمینت.

مە هەمیا ب چاڤێن خۆ دیت پێشمەرگە دەرهەق لەشکرێ ئێراقێ و داعش دەرکەفت کو هەر ژ 2014 تا 2017 سەرکردایەتیا کوردستانێ پەیامەکا ب هێز دایە جیهانێ کو مللەتێ کورد ئێک دەنگ و رەنگ و هێزن د پرسا پاراستنا کوردستانێ دا، هەمی هێزێن کوردستانی ب سەرۆکاتییا بەرێز مەسعود بارزانی بریارا ئەنجامدانا ریفراندۆما سەربەخۆیا کوردستانێ دان، و ل 7ى خزیرانا 2017 رۆژا ریفراندۆمێ هاتە دەستنیشانکرن و ل 25ى ئیلۆنا 2017ێ هاتە ئەنجامدان؛ و زێدەباری رێگریکرنا (ئیران و ئێراق)ێ ب رێکا بالەکێ ئێکەتیێ، کەرکووک ژی پشكدارى ڤێ پرۆسێسێ بوو، مللەتێ کورد ب رێژه‌یا 92% ب بەلێ دەنگ ل سەر سەرخوەبوونا کوردستانێ دان ‎ئەڤ ریفراندۆمە راستە خواستەکا دیرۆکی یا کوردان بوو لێ تەوقیتا وێ ل دویڤ خواستا وەلاتێن زلهێز نەبوو زێدەباری ئیران و ئێراق ب تۆندی دژی ڤێ چەندێ راوەستیان وەکو کریار و تورکیا ژی وەکو گۆتن بتنێ دژی راوەستیا (هەرچەندە ب هزاران کوردێن باشۆر ئەڤێن ل تورکیا دژیان ل وی وەلاتی بێ کێشە ب شێوەیەکێ ئەلیکترۆنی ب رێکا سیستەمێ پەیوەندیێن کۆمپانییا تورکسێل و ڤۆدافۆن دا ب ئازادانە دەنگ دان و تورکیا سانسۆر نەدانا سەر سیستەمێ ئۆنلاینێ ریفراندۆما کوردستانێ) و ئەو تەوقیتا سەرۆک بارزانی دانایی دەربازبوونا کوردستانێ بوو ژ گەلەک پلانێن نێڤدەولەتی یێن دگیرکەرانە، راستە د ماوەیەکی دا فشارێن دژوار ل سەر کوردستانێ پەیدا بوون و حەشدا شەعبی هەولا داگیرکرنا کوردستانێ دا و د هەمان دەم دا بریارا داخستنا فرۆکخانەیا هاتە دان و کەرکووک بەرامبەر پەترۆل و پارەی و شکاندنا پارتی ل هەمبەر ئێراقێ ژ ئێکەتیێ (کور و برازایێن مام جەلال) هاتە کڕین، ئێدی ل ڤێرێ شەڕێ مان و نەمانێ دەستپێکر، پێشمەرگەی شیا سەرکەڤیت ب سەر حەشدا شەعبی ب قاسم سولەیمانی و عەبادی و ئەو بالێ ئەمریکا ڤە یێ کو چەکێ گران دایە حەشدا شەعبی بۆ ژناڤبرنا پێشمەرگەیی، ئێدی شکەستنا حەشدا شەعبی دەرسەکا دی دایە جیهانێ و ب خۆشحالیڤە گەلەک وەلاتێن ئەورۆپایێ چەکێ گران فرۆتنە کوردان و هێزا لەشکرێ کوردستانێ دیارکر کو تاکە هێزە د ئێراقێ دا بشێت کوردان بپارێزیت و ئیرانێ ژی بەرژەوەندیێن ئەمریکا و تورکیا و ئەورۆپا ئێخستە د مەترسیێ دا و ژبەر ڤێ چەندێ جارەکا دی وەلاتێن زلهێز و تورکیا ژی پێداچوون د رەفتارا خۆ دا ل گەل کوردستانێ کرن و سزایێن ل سەر خەلکی هاتنە هەلگرتن و بودجە و مووچە ژی ل ڤێ دوماهیێ هاتنە دان و کوردستان ل سەر پێشڤەچوونا رەوشا خۆ بەردەوام بوو و تا نۆکە کیانەکێ خوەسەرە د ئێراقێ دا و ئەم بن دەستی وێ ئێراقێ نەبین یاکو نامیس و کەرامەتا مە یا دەهان سالە بن پێ کرین.

ئەگەر ئێک سڤکاتیێ ب ریفڕاندۆمێ بکه‌ت ئەز ب تشتەکێ سەیر نابینم، چونکی ل وی دەمێ ئەنفال و کۆچبەری و گرتن و ئەشکەنجەدان و سێدارەدان و قەدەغەکرنا زمانێ دەیکێ و کۆشتنا ب کۆم و دەستدرێژی ل سەر نامیسێ و نەفیکرن و خرابکرنا گۆندان و کیمابارانا هەلەبجە و گۆند و باژێرێن کوردان و هتد دهاتە کرن ئها ل وی دەمی ژی گەلەک کەس هەبین د سەر وان هەمی کارەساتان ڕا دگۆتن "بالروح بالدم نفديك يا صدام".

ئەم باش دزانین باب و باپیرێن مە چ دگۆتنە وان جۆرە کوردا!؟

ب ڤێ هەلکەفت؛ پێدڤییە ب شانازیڤە سوپاسییا مالباتێن سەربەرزێن شەهیدان و پێشمەرگە و سەرۆک بارزانی و وان هەمی هێز و لایەن و خەلکێ خۆشتڤی بکەین یێن کو پەشیمانی وێ مەردەمێریا خۆ نەبووین و نەهێلاتین ئەم سەرێ خۆ بۆ دۆژمنان بچەمینین.

سەرێ مە؛ ب تنێ بۆ گیانێ شەهیدێن مە و ئالایێ مە یێ پیرۆز دهێتە چەماندن.