جەگەر محەمەد

نزیکى سێ هەیڤانه‌ بهایێ دولاری د بازارێن ئیراقێ دا نەجێگریەکا بەرچاڤ ب خۆڤە دیتیە و ئەگەرێ وێ چەندێ یێ دیارە کو دڤێت ئیراق بچیتە دناڤ سیتسەمێ جیهانێ یێ رەوانەکڕنا دراڤی دا، ئەڤە ژی ژ بۆ وێ چەندێ یە کو رێک ل سپیکرنا دراڤی و پارەدارکرنا تیڕۆرێ بهێتە گرتن.
هەرچەندە ئەڤ رێکارە بۆ ده‌مه‌كێ دێ بنە بارگڕانی ل سەر وەلاتیێن ئیراقێ و گڕانیا بازاری ل دویڤ خۆ دا دئینیت، لێ ژ لایێ ئابووری و دارایى ڤه‌ دێ مفایێن دومدرێژ بۆ وەلاتیان هەبیت، چونکە دولارێ ئیراقێ ئێدی ب تنێ ژ بۆ بەرژەوه‌ندیا ئیراقیان دێ هێتە مەزاختن، سەرکەڤتن و نەسەرکەڤتنا ئەڤێ چەندێ گرێدایی حەز و شیانێن حکومەتا ئیراقێ یە.
بەردەوام ئابوورناس و شارەزایێن دراڤی دبێژن ره‌وشا نها یا دیناری یا ده‌مكى يه‌ و ب بۆرینا دەمى دێ دینار ل بهایێ خۆ یێ هەرجار جێگیر بیت کو 147-148 هزار دینارن و وێ چەندێ ژى دبێژن کو تنێ وەخت پێدڤێت کو پلاتفۆرما ئەله‌کترۆنی بشێت پترين داخوازیێن بازرگانان وەربگریت و دۆلاری ب بهایێ فەرمی بدەتێ و ژ لایەکێ دی ڤە بازرگان كەهى بن بۆ ئەڤێ پلاتفۆرمێ و بازرگانێن سەختە چ رێکە چارە نەبن کو دولارێ ئیراقی ژ بۆ بەرژەوەندیا تاکێ وەلاتێن جیران بکڕن، ئانكۆ دوبارە زڤڕینا بهایێ دیناری، گرێدایی هێزا کڕینا بازرگانێن سەختەیە ژ لایەکێ ڤه‌ و ژ لایەکێ دی ڤه‌ شیانێن حکومەتێ کو رێگریێ ل چوونا دولارێ ئیراقی بگڕيت.
مام سەید و هەڤئاوازێن وی دبێژن؛ دێ دولار فڕیت و ئەو ب تنێ وێ هەژمار دکەن، کو ب ڤێ خستنەبازاریا دۆلاری دێ دۆلار گڕان بیت، چونکە ژ به‌رى نوكه ‌رۆژانه‌ بەنکا ناڤەندی 220 ملیار دۆلار دفڕۆشتن و نها بۆ 45 ملیۆنان کێم بوویە، ئەڤە ژی یا رۆن و ئاشکرایە کو بهایێ دۆلاری دێ ل بازاران گڕان بیت.
یا کو مام سەید و هەڤئاوازێن وی نەزانن و بەحس نەکەن ئەڤەیە:
ئەرێ حکومەتا ئیراقێ دێ چاوا دیناری بۆ مووچەیان دابینکەت کو ب لایەنێ کێم هەیڤانە پێدڤی ب 5 ترێلیۆن دینارایە ب تنێ بۆ مووچەیان، ب ڤێ کێم فرۆشتنا دۆلاری و فرۆشتنا ل سەر 146 هزاران، حکومەت نەشێت سیولەیا نەختینەیی ب دیناری دابین بکەت، ئانكۆ ئیفلاسبوونا دەولەتێ.
چارەسەریا ئەڤێ چەندێ ژی ئەڤەیە:
- چاپکڕنا دینارێ ئیراقی، ئەڤە ژی پێدڤی ب ده‌مه‌كێ درێژ و خواندنەکا باش هەیە، چونکە هندا دی دێ دینار بێ بها بیت.
- فرۆشتنا دۆلاری ب بهایێ فەرمی ل سەر 200 هزاران، ئەڤە ژی واتە کوشتنا دینارێ ئیراقی.
ژ بەر هندێ ئابوورناس رەوشا بهایێ دیناری بـ ده‌مكى دبینن و بەنکا ناڤەندی ژی دبێژیت؛ ئەم بەرهەڤین هەر چ بڕەکا دۆلاری ب بهایێ فەرمی يێ بازرگان داخواز بکەن، بۆ دابین بکەین، ب مەرجەکێ ل بەنکا ناڤەندی بکڕن و نەک ل بازاری، واتە ئیراقێ به‌روڤاژى ئیران، سووریا و لوبنانێ دراڤێن گڕان وەک دۆلاری هەيه‌ کو پێدڤیا بازاری و بازرگانان دابین دکەت، ژ بەر ڤێ چه‌ندێ ب خواندن و لوژیکێ ئابووری، شارەزایێن دراڤی نەشیاینە وەکی مام سەید ئاخفتنێن بازاری بکەن.