عەلی ئیبراهیم باخ - مامۆستایێ زانکۆیێ

چاڤێن خەلکی یێن ب مۆبایلێن وانڤە و ژڤی لاپەری یێ دبەنە یێ دیتر ، بەلکی ل ڤێ خولەکێ یان ئێکا دی نووچەیەکێ بلەز بهێتە سەر شاشێ و بێژیت، لیستا مووچەیان هاتە راگەهاندن، دا پشکەک ژ پێدڤییێن رەمەزانێ دابین بکەن و هەروەسا حازرییەکا بلەز بۆ جەژنێ، چونکی باوەری نینە مووچەیێ بهێت ل چ رێککەفت دێ هێت. ل شوونا خەبەرێ مووچەیان بۆمبەکا مەزنتر ل سەر شاشەیان پەقی، ئەو ژی هەلویستێ توندێ مەکتەبا سیاسی یا پارتی ب بایکۆتکرنا هەلبژاتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ دا ل مەها شەش.

هەتا نوکە ئەم نزانین کا ئەڤە هەلویستە یان ژی بریارا دویماهییێ یە، لێ شێوازێ نڤیسینا پەرەگڕافێ دویماهییێ وەسا دیاردکەت کو هێشتا هندەک دەلیڤە یێن مایی کو پارتی مەوقفێ خۆ ب گوهۆڕیت. لێ دڤێت باش بزانین کو پارتی تەپە یا هاڤێتییە د گورەپانا لایەنێن دی دا ب تایبەت یێن شیعە ل عیراقێ، چونکی ب زەلالی بەحسێ ھەڤپەیمانییا کارگێرییا دەولەتێ دکر، کو پێدڤییە ل سەر وان پەیمانان بچین یێن ل سەر حکومەتا فیدڕالی هاتینە چێکرن. ئەڤە ب وێ واتایێ دچیت کو پارتی پشکدارنابیت تا هندەک مەرجێن وێ نە هێنە ب جهـئینان.

پرسیارا گرنگ ئەڤەیە: ئایا دێ هەلبژارتن هێنەکرن یان نە؟ ئەز باوەرم کەس بەرسڤێ نزانیت هەتا پارتی بخۆ ژی چونکی مەوقفێ وێ گرێدایی سەردەریا ئەکتەرێن دییە، ژوان:

1-چارچووڤێ  هەماهەنگییێ: پارتی ب زەلالی گازندە ژهەپشکێن خو یێن شیعە هەنە چونکی ئەوان پێکڤە هەڤپەیمانییا برێڤەبرنا دەولەتێ یا چێکری و تێدا بەحسێ هەلوەشاندنا دادگەها فیدرالی یا کری و دروستکرنا دادگەهەکا دی یا دەستووری کو ژ (12 دادوەران پێکبهێت) و هەروەسا مەترسییێن کوردان دڤێ دادگەهێ دا بهێنە بەرچاڤوەرگرتن. هەر وەسا پارتی ژ چارچووڤێ هەماهەنگییێ دڤێت ب ئیتیفاق مەسەلا (توطین)ـێ بهێتەکرن و ب تایبەت (هەژماری من) بهێتە بجهئینان دا دەستهەلاتا حکومەتا هەرێمێ ژی ل سەر بیت، چونکی چوونا مووچەیان ل سەر بەغدا ڤە لێدانە ب هەمی دەستهەلاتێن هەرێمێ. ب هزرا من ئەڤ بانککیکرنە ئێک ژ خالێن گەلەک هەستیارە و پارتی باش دزانیت چوونا مووچەیان راستەوخۆ ل سەر بەغداڤە گەلەک ڤەرێژەکا خراب یا هەی ل سەر پێگەهێ پارتی و هەروەسا حکومەتا هەرێما کوردستانێ.

هەروەسا پارتی نە یا رازییە ل سەر شێوازێ دابەشکرنا کورسییێن هەلەبجە و نەخواندنا 200 تا 300 هزار ناڤێن دەنگدەرێن دهۆک و هەولێرێ. ئەڤە زێدەباری گۆمانا پارتی ل سەر جهێ ڤاڤارتنا دەنگان کو ل دویف پارتی پێدڤییە ل هەولێرێ بیت نەک ل بەغدا. و ل دویماهییێ نوینەرەکێ حکومەتێ دبابەتێن ڤاڤارتنێن ئەلکترۆنی  یێن کۆمسیۆنا  ئیراقێ دابیت. هەتا نوکە هەمی داخازێن پارتی هاتینە رەتکرن. بەلێ پشتی ڤی هەلویستی ئەز باوەرم دێ چارچووڤێ  هەماهەنگییێ  چاڤخشینکەکا بچیک دهەلویستێ خۆ دا کەت و دبیت هندەک تەنازولێن بچیک بکەت.

لێ پێدڤییە  ئەم ژبیرنەکین کو ب ئەگەرەکێ زۆر چارچووڤێ  هەماهەنگییێ  پێخوشە ئەڤ هەرێمە ب ڤێ لاوازییێ بمینیت و بریارەکا سیاسی یا ئێکگرتی وب هێز نەبیت. دبیت ئێک ژ ئارمانجێن وێ هێشتا سەپاندنا بریاران بیت ل سەر هەرێمێ و ل دویماهییێ ب هێز و بێ قیمەت بکەت. ئەز باوەرم نەکرنا هەلبژارتنان زێدەتر ڤان ئارمانجان پێکدهینیت.

2-ئەمریکا ب زەلالی ئەڤ زلهێزە یا لگەل ئەنجامدانا هەلبژاتنان، چونکی هەلبژارتن بەشەکێ سەرەکی یە ژ فەلسەفا دەولەتا ئەمریکی ل بەرامبەر فەلەسەفا دەولەتا ئیشتیراکی و مەرکەزی یا کۆمیۆنیستی وەکی رۆسیا و چینێ – هەرچەندە ل رۆسیا هەلبژرتنێن گۆماناوی دهێنەکرن، لێ دیمۆکراسییەتێ گەلەک پرسیار و گۆمان ل سەرن. ئەمریکا هەر چ هێزا هەبیت دێ ب کارئینیت ب ئەنجامدانا هەلبژاتنان و ب دویری دزانم کو درازی بن کو بهێنە پاشئێخستن، لێ دبیت ل سەر هندەک بابەتێن دیتر بهێنە ل سەر خەت وەکی دوبارە ڤەکرنا دەرگەهێ خۆتومارکرنێ و هەروەسا مەسەلا تەکنیکی و شێوازێ پارەدارکرنا مووچەیێن هەرێمێ. ب تایبەت بابەتێ هژماری من ئەگەر سەرگرت دێ مەوقفێ پارتی هێتە گوهۆڕین.

لێ بریارێن مەزن گەلەک ب زەحمەت دهێنە دان دبن فشارا ئەمریکیاڤە. گرنگە ژی بزانین کو پارتی هەتا رادەیەکی دشێت ل بەرامبەر هەلویستێ ئەمریکا ب راوەستیت، چونکی لایەنێ کوردی ب گشتی و پارتی ب تایبەتی باش دزانیت بێی ئەمریکا گەلەک یا ب زەحمەتە ل بەرامبەری ئیراقێ و ئیرانێ و تورکیا براوەستن. پارتی ب تایبەت سەربوور هەنە ل دەمێ ئەمریکا ل گەل و دەمێ ل گەل نە. ز مەترسی دوێ چەندێ دا کو ئەمریکا بخۆ ژی دڤێت پارتی ب هێزەکا کێمتر بیت ل کوردستانێ وبەلانسێ پەیداکەت دا بشێت هندەک ئەجندایێن خۆ ب ساناهی ئەنجامدەت ل کوردستانێ.

3-یۆنامی، یان کۆمەلگەها نێڤدەولەتی: ئەڤە سەرێ چەند سالانە ب دەهان بزاڤ کرینە کو کورد بگەهنە شێوازێکێ ئیتیفاقێ ل سەر ئەنجامدانا هەلبژارتنان و گەلەک جاران هوشداری داینە ل ئەگەرێ نەئەنجامدانا هەلبژارتنان و نوینەرا وان بەری زێدەتر ژ سالەکێ هوشداری دایە کو ئەگەر وەسا بچیت دێ هەرێم هەلوەشیت. لەورا وێ ژی ب دویر دبینم کو  یۆنامی ژی ل گەل پاشئێخستنا هەلبژارتنان بیت.  ئەز باوەرم دێ گڤاشتنان کەن کو بهێنە ئەنجامدان.

4-لایەنێن کوردستانی: یا دیارە کو هەمی لایەن ب ڤان بریارێن دادگەها فیدرالی ژبلی پارتی و پێکهاتەیان. لەورا گەلەک ب هەستییاری بابەت دڤێت سەرەدەری ل گەل بهێتەکرن. ئێکەتی و نەوی نوێ و ئێکگرتوو و کۆمەل و لیستا هەلویستێ نشتیمانی یا عەلی حەمە صالح ی هەمی دحازرن ب دەهان سکالایان پێشکێش کەن بەرامبەری هەر بریارەکا نوی کو بهێتەدان. لەورا گەلەک ب دویر دبینم ژمارا کورسییان بهێتە گوهۆڕین یان شێواز و داتایێن دەنگدەران. لایەنێن دی ژبلی پارتی ڤێ دەلیڤێ ب باشترین دەلیڤە دزانن کو هەژموونا پارتی کێم کەن و دوێ باوەرێ دانە کو ئەڤە دووبارە نابیت لەورا دەست و نەینوکا دێ خۆ پێڤەگرێدەن. زێدەباری وێ چەندێ وەسا دیاردبیت کو هەمی نیزیکرتین ژ بنگەهێ بریارێ ل بەغدا چونکی نیزیکترین بۆ فەلەسفا ئیرانێ د ئیدارەدانا دەولەتا ئیراقێ دا. ئەوژی مەرکەزەکێ ب هێز و هەرێمەکا نیمچە لاواز.

لێ هاوکێشە گەلەک یا ئاڵوزە، پارتی پشکدارنەبیت دێ زیانێ کەت و هەروەسا بێی پارتی ژی ناهێنە ئەنجامدان. پارتی زێدەتر ژ ٪57 ژ ئاخا هەرێمێ ددەستدایە و ئەکتەرەکێ سەرەکییە د هەمی سەکتەرێن لەشکەری و ئابۆری دا. شیعە و ئەمریکا باش دزانن ئەگەر گڤاشتنێن زێدە ل پارتی بکەن دێ هەرێم تێکچیت و ب ئەگەرەکێ مەزن ئیراق هەمی. لێ ل بەرامبەر ئەمریکا و ئیراقێ ژی کارتێن فشارێ هەنە ل سەر پارتی ژوان هەمییان گرنگتر کارتێن ئابۆری و گرتنا فرۆکەخانەیان و هەروەسا نەشەرعیکرنا حکومەتا هەرێمێ و گەلەک کارێن دی. لێ ئیراق پێدڤی ئەمریکایە کو ڤان گەفان بکەتە واقع و کورد پێدڤی ئەمریکانە کو وان گەفا کێم کەت.

ل دویماهییێ وەسا دیارە کو زۆربەیا شرۆڤەکاران دیتنێن خو ل سەر بنیاتێ بریارا ڕێفڕاندومێ دانن و هەروەسا کا چەوا ئەمریکا پشتا خۆ دا پارتی و هەروەسا بریارا سەدری ل دەمێ خۆ ڤەکێشانێ ژ ژیانا سیاسی و دەولەتا ئیراقێ ل هەردو بوویەران  دا بسەرکەفت. بەس گرنگە بزانین کو پارتی ژی یا ئێخستییە د ناڤبەرا بریارا مان و نەمانێ دا، پارتی گەلەک خۆیایە دێ گەلەک کورسییان ژ دەستدەت و ب ئەگەرەکێ زۆر ئەو حوکمێ ڕەها ژی نامینیت ل سەر کوردستانێ. لەورا بزاڤا پارتی ئەم دشێین بێژین بزاڤا مرنێیە. بەس هەر دوبارە دکەمڤە مەترسییێن ل سەر پارتی پترن و دڤێت پارتی ب گەلەک هشیار ل سەر ب راوەستیت.