مەهدى حەسەن عەلى

      ئێک ژ سەرهاتیێن کو پشتبەستن د قەیرانان دا ل سەر دئێتەکرن، سەرهاتییا سەتارخانێ قەرەداغیێ ئازەرى(خەلکێ ئازەربیجانا ئیرانێ/تەبریزێ)ـیە. وەسا هاتییە گۆتن کو ل دەمێ شۆڕەشا دەستۆرى ل ئیرانێ و شۆڕەش و بزاڤا سەتارخانێ ئازەرى کو ل تەبریزێ ل دژى دەولەتا ئیرانى شکەستن ئینایى و ڕاوەستیایى، و پشتى ٢ سالان کو سەتارخانى زانى دێ مللـەتێ وى هێتە قڕکرن و ئیبادەکرن،  بڕیار دا خوە ڕادەستى حکومەتا ئیرانێ یا وى سەردەمى بکت. د ڕێکا خوە ڕادەستکرنێ دا چاڤێ وى ب ژنەکێ دکەڤت یا ئاخێ د دەتە کوڕێ خوە یێ برسى، سەتارخانى پرسیار ژێ کر: خێرە و تو بۆچى ئاخێ د دەیە زارۆکێ خوە؟ ژنێ بەرسڤ دا: ژبەر کو چو د باژێرى دا نەمایە، نەچارم ئاخێ بدمە کوڕێ خوە. سەتارخانى گۆت: ئەها ژ بەر ڤێ ئێکێ نەچارم خوە ڕادەست بکم، داکو مللـەتێ من بژیت. ژنێ بەرسڤا سەتارخانى دا: نەخێر؛ ئەم دێ ئاخێ خوین و ئامادە نینن ئاخا خوە ڕادەستى دوژمنێن خوە بکن! ژ ڤێ سەرهاتیێ مرۆڤ دشێت سەربۆڕ و وانەیان ژ دو هەلویستان وەرگرت، هەم هەلویستێ سەتارخانى پشتى شکەستنێ، هەم ژى هەلویستێ وێ ژنا ئاخ و وەلاتپارێز.

      ئێکەم؛ هەلویستێ سەتارخانى؛ پشتى شۆڕەشا دەستۆرى ب دو سالان، ئانکو ل سالا ١٩٠٩ـێ، سەتارخانى هەست ب وێ ئێکێ کر کو ئێدى شۆڕەشا وى سەرناگرت و نەشێت خوە ل بەر هێزا ئیرانێ و ئەو ئابلۆقەیا دانایە سەر باژێڕێ تەبریزێ بگرت، نەچار بوو، ژبەر مللـەتێ خوە، ژبۆى کو مللـەت ڕەزیل و زەلیل نەبت، خوە ڕادەستى ئیرانێ بکت. ئانکو، سەتارخان یێ ئامادەبوو خوە قوربانى مللـەتێ خوە بکت، یێ ئامادە بوو بمرت داکو مللـەتێ وى بژیت و ئێدى ئاخێ نەخوت و ژ برسا نەمرت.

      دوەم؛ هەلویستێ وێ ژنێ؛ خوارن و نە ڕادەستکرنا ئاخێ. ئەڤ ژنە نمۆنەیا وەلاتپارێزى و نشتیمانپەروەریێیە، ئامادەیە ب زارۆکێن خوە ڤە ئاخێ بخوت، بمرت و ببتە قوربان، ب تنێ داکو ئاخا وێ ب پێلاڤ و پوستالێن داگیرکەران بێ نڤێژ نەبت، ب هەلویستێ خوە، ئەو ئێک نیشا سەرکردەیێ خوە دا کو ل دەڤ مە ئاخ ئانکو شەرەف، و ب هەر بهایەکێ هەبت نابت بهێتە ڕادەستکرن، ل دەڤ وێ ئاخ ژ وێ و ژ زاڕۆکێ وێ ب قەدر و بهاترە.

      جارێ پێدڤییە هەلویستێ سەتارخانى شاش نەئێتە شرۆڤەکرن، ل ڤێرێ ئەم قەت نابێژن پێدڤییە بەرپرسێن مە ئەڤێ ئاخێ ڕادەستى دوژمنێن مە بکت، ئەز باوەردکم هەر کوردەکێ خودان شەرەف، خودان غیرەت، حەزا وێ ئێکێ نینە کو دیسان وەکو جاران هندەک کەس حوکمى ل مە بکن و ل بازاڕى بێژنە گەنجێن مە (هویاتکم شباب)، نە بەس ئەڤە؛ بەلکو بەرپرس و کاربدەستێن مە هەر مافێ ڕادەستکرنا ئاخێ نینە، ئاخ نە گرێداى تەخەکێ یە، بەلکو ئاخا مللـەتییە و ئەو دێ بڕێارێ ل سەر دت. یا گرنگتر، مە ب دەهان و ب سەدان ژن ل ڤێ هەریمێ هەبووینە نە بتنێ ئاخ خوارینە و داینە زاڕۆکێن خوە، بەلکو هەڤژینێن خوە، کۆڕێن خوە یێن گەنج گۆرى ڤێ ئاخێ کرینە ب تنێ داکو کەرامەت و ئاخا وان پاراستى بت، ئەگەر ل سەردەمێ سەتارخانى ئێک ژن وەسا هاتبتە دیتن، ل ڤێ هەرێمێ ب دەهان شێرە ژنێن ژ وى تەرزى هەبووینە.

      ئەو سەربۆر و وانەیا ژ ڤێ سەرهاتیێ دئێتە وەگرتن ئەڤەیە: ل وى دەمى سەتارخانى هەولا رادەستکرنا ئاخا تەبریزێ دا ل دەمێ ژ ئەنجامێ ئابلۆقەیێ چو د دەستان دا نەمایى، ل دەمێ چو نەماى بخون و ڤەخون، ل دەمێ زانى کو مللـەتى وى دێ زەلیل و رەزیل و موعیز بت، بەلێ ل ڤێرێ، ل ڤێ هەرێمێ؛ هێشتا سەرئاخ و بنئاخێن وێ تژى خێر و خێراتن، هێشتا بەرپرسێن وێ خودان ڤیللـە و مەزرەعە و تێر پارەنە و هێشتا خودان حسابێن بەنکى یێن تایبەتن، ئەز باوەردکم ئەگەر سەتارخانى وەکو کاربدەستێن مە مولک و مال هەبان، ئەوی ژى قەت هزرا ڕادەستکرنێ نەدکر، بەلکو دا (مال و پارەیێ سپى ژبۆ ڕۆژا ڕەش دەرێخت) لەواژى بانگەوازیا من بۆ بەرپرس و کاربدەستێن مە ئەوە: ژبۆ پاراستنا قەوارەیێ هەرێمێ، ژبۆ پاراستنا غیرەت و کەرامەتا تاکێ کورد، ژبۆ ڕادەستنەبوونێ، هەلویستێ سەتارخانى فەرامۆش بکن و ب پاشگوهڤە باڤێژن، وەرن دا ئەم پێکڤە، بی جوداهى، وەکو وێ ژنێ خودان هەلویست بن و ئاخێ بخون و ئاخێ بدەنە زاڕۆکێن خوە، نەک تەخەک ژ مە ئاخێ بخوت و تەخەک کێکا...ما زەحمەتە!؟