جەگەر مەحەمەد

شێلادزێ وەکو ئێک ژ مەزنترین دەڤەرداری ژ رویێ ژمارەیا ئاکنجیان ڤە وبەرتەنگترین جۆگرافی دهێتە نیاسین، هەرچەندە جۆگرافیا وی ژ مەزنترینانە، لێ ژبەر شەر و ئالوزیان، نوکە ژبلی سەنتەرێ شێلادزێ و کۆمەلگەها سیریێ ئێدی چ جهێن دی یێن وێ بۆ ژیانێ نابن.
ئاریشەیا بێکاریا د ناڤ گەنج و لاوێن دەڤەرا مە دا بدرستی وی دەمی سەرهەلدا دەمێ خێزان بەرفرەهبووین، ئێدی مووچەیێ بابێ پێشمەرگە یان خانەنشین، تێرا پرکرنا خەرجیێن ئەندامێن خێزانێ نەکەت. ژلایەکێ دیڤە ئەو ژمارەیا زێدە یا دەرچوویێن زانکۆ و پەیمانگەهان کو پشتی دو سال یان چار سالان ژ خاندنێ جارەکا دێ ڤەدگەرنە ناڤ خێزانێن خۆ و چ دەلیڤە نەبن لێهاتی و بسپوریا خۆ لێ بدەتە کاری. ئەڤە د دەمەکێ دایە کو دەڤەرا مە هەمیێ بتنێ ئێک پروژەیێ ستراتیژی لێ نینە کو دەلیڤێن کاری یێن بەردەوام پەیدا بکەت، ئەوا هەی هند دەلیڤەیێن روژانەنە ب مووچەیەکێ ئێکجار کێم، وەکو کرێکاری.
ئەڤە ژبلی کو حەتا پەری سالا 2013 شێلادزێ ببوو سەنتەرێ بازرگانی هەر ژ سەرسنکێ حەتا بلێ ل دەڤەرا بارزان، خەلکی ژبۆ دابینکرنا پێتڤیێن خۆ قەستا بازارێ شێلادزێ دکر، بەلی هێدی هێدی ئەو خاسیەت نەما، ژلایەکێ دیڤە ژی دەڤەرا نێروە، رێکان و دوسیکان، جاران دەلیڤێن کاری بۆ خەلکی پەیدادکرن، ب چوونا خەلکی بۆ متایێ کیڤی ل وەرزێن سالێ، نوکە ئەڤە ژی نەمایە.
ئێدی دەستپێکر، د چارچووڤەیێ گرتی دا گەنجێن شێلادزێ د ناڤ وەڵاتێ خۆدا هەست ب غەریبیێ کر و ئەڤەیە مەزنترین کێشە، هوسا هاڤیبوون و کیڤی بوونێ د ناڤ گەنجان دا سەرهلدا. هەر وەکی وێ دیاردێ یە ئەوا ل ئیرانێ سەرهەلدایی کو دبێژنێ (فیرار)، واتە رەڤین، نوکە بەحس و خەبەرێ هەرە گەرم دناڤ گەنجێن مەدا چوونا دەرڤەیی وەلاتیە، چ رێک ب سانەهیترە ژ یادی، چ رێک ئەرزانترە ژ یادی، دایک و باب ب نەچاری و دلێن شەکەستی پارەیێن چوونا سەفەرا وان بۆ کوم دکەن پشتی نەشیاین ب چ رێکان وان راستڤەکەن کو د رەوشا نوکە دا ژیانێ بکەن، گەلەک جاران دبێژن هەرن باشترە کو وەکو کەلەخەکێ مری یێ ب هەست و مەست ل پێش چاڤێن مەبن، کو دبێژنە ڤێ دیاردێ ژی، هاڤیبوون.
لڤێرێ یا فەرە حکومەت و رێکخراوێن نەحکومی یێن بیانی و ناڤخۆی ل سەر ڤی تێگەهێ ل دەڤەرا مە کاربکەن.
دەربارەی ڤێ حکومەت دبێژیت، دەڤەر نەیا ئارامە، ئەم نەشێین خزمەتان بگەهینێ، هوسا دەڤەر دڤێت ببیتە مەیدانا کارێ رێکخراوان، بەلێ بمخابنی ڤە، رێکخڕاو ژی هەمان ئاخفتن دکەنە بەهانەیا نەکارکرنا خۆ ل دەڤەرا مە و ژبیردکەن کارێ رێکخراوان ب درستی ئەوە کو ل ژینگەهەکا وەک یا دەڤەرا مە کاربکەن.
بلا ئێدی لـ بەندا ئینانا جەنازەیێن کورێن دەڤەرا خۆ نەبین، ب مەناف و دیندار و رێکەفتێن مە بژین ب واتایا ژیانێ، خۆ ل ئازار وئاریشەیێن وان بکەینە خودان، چ یێن مادی بن، یان سایکولۆژی بن.