جەگەر محەمەد

ماستەر د زانستێن دارایی و بانک دا

بریار:

حکومەتا هەرێما کوردستانێ لـ دەستپێکا هەیڤا (7) ـتا ساڵا 2015، ئێکەم کاروانێ په‌ترۆلا خۆ رەوانەیی بازارێن جیهانێ کر، لـ بەندەرا جیهانا تورکی، هەر چەندە کو ئەڤ بریارە ژ ئەگەرێ کێشەیا بودجەیێ سالێن (2014-2015)ـەبوو، وەک روگەش، لێ خاستەکا سیاسیا کوردی بوو، وەک ناڤەروک، وەک پلان وبەرنامە بەشا هەرە مەزانا پارتێن سیاسی یێن هەرێمی، یان هەر هەمی ژ وانا بزاڤا (گوران) وەک پڕەنسیپ دگەل ئەڤێ بریار وخاستێ بون، سەربەخو فڕوتنا په‌ترۆلێ واتە سەربەخویا ئابۆرێ هەرێمێ، ولـ دوماهیێ سەرخەبونا نەتەوەیی.

رێکا ڤەگوهاستنێ:

حکومەتا هەرێما کوردستانێ شیا بوریێن ڤەگوهاستنا هەرێمێ ب بوریا ڤەگوهاستنا عیراقێ گرێدەت، و هوسا په‌ترۆلا (کەرکوک وهەرێمێ ) بـ گەهینیتە، بەندەرا جیهان، و ژوێرێ بو بازارێن جیهانێ، کومپانیا جێبەجێکارا ئەڤی کاری (کار گروپ)ـە.

نەرازیبونا بەغدا:

بەرێز سەروکێ هەرێما کوردستانێ (مەسعود بارزانی) لـ ئەنقەرەیا پایتەختێ تورکیا، لـ هەیڤا (11)ـەیا ساڵا 2013 رێکەفتن دگەل سەروکی حکومەتا تورکیایێ (رەجەب تەیب ئەردوگان)بـ حازربونا (تانێر یڵدز) وەزیرێ ئێنەرجیا تورکیا ئێمزاکر، کو تێدا رێ بـ هەرێمێ هاتەدان، په‌ترۆلا خو لـ جیهان بفڕوشیت بێى ڤەگەریان بۆ بەغدا.

هەر زوی حکومەتا عیراقێ و وەزێرێ په‌ترۆلا عیراقێ بەرێز (حسێن شەهرستانی) نەرازیبونا خو لسەر ئەڤێ رێکەفتنێ دیارکر، وهوسا دادیارکرن کو، تورکیا بـ ڤێ رێکەفتنێ رێکەفتنا ساڵا 1973 یا دناڤبەرا هەردوو وەڵاتان (عیراق- تورکیا)، بن پێدکەت، و کوردستان بوو دەستوری نازڤریت، د ئەڤی بابەتی دا.

توخبونا کێشەیێ:

حکومەتا عیراقێ بەردەوام بوو، لسەر گڤاشتن وئاستەنگان، ل هەمبەری سەربەخو فڕوتنا په‌ترۆلا هەرێمێ، و ژ دیارترین وان ئاستەنگێن بەردەوام دابەزینا بهایێ پەتڕولا هەرێمێ ل چاڤ پەتڕولا جیهانێ وعیراقێ، وزێدەبونا داخازی وخەرجی وشایستەیێن کومپانیێن هەڤبەشێن بیانی.

بەلێ ژ هەمیان خڕاپتر، بریارا دادگەها فیدڕاڵیا عیراقێ بوو، ل شوباتا ساڵا (2022)، کو ب بریارەکێ یاسایا نەفت وغازا هەرێمێ یا ساڵا 2007 ب نە دەستوری قەلەم دا، و وەزارەتا په‌ترۆلا عیراقێ راسپارد کو چاڤدێریا بەرهەمئینانا په‌ترۆلا کوردستانێ بکەت، وژلایەکێ دی ڤە کومپانیا (سومو)ـیا عیراقی کارێ فڕوتنا په‌ترۆلا هەرێمێ راببیت.

حکومەتا هەرێما کوردستانێ ئەڤ بریارا دادگەها عیراقێ ب نەدەستوری ودوژمنکاری ل قەلەم دا، و دوماهیێ ژی، دادگەها ناڤبژوانیا پاریس، سەربەخو فڕوتنا په‌ترۆلا هەرێمێ لـ بەندەرا جەیهان ب نەقانونی ل قەلەم دا، ئەڤە ژی بۆ ئەگەرێ ڕاوستاندنا بەرهەمئینان و فڕوتنا په‌ترۆلا هەرێمێ، ب ڕەنگەکێ ئێکجاری.

ئابۆرا سەربەخۆ د ناڤبەرا هێز و ئالیێن کوردی دا:

هەر چەندە، تا ئاستەکێ باش هێزێن کوردی یێن هەرێمێ هەڤڕابون، دەربارەیی ئەڤێ پروسێ، واتە سەربەخو فڕوتنا پەتڕولێ، بەلێ هند ئالیان تێبینی وگلەیی لسەر شێوازێ ئێمزاکرنا گرێبەست وچاوانیا خەرجکرنا داهاتێ په‌ترۆلێ هەبوون، تا ئەڤێ دوماهیێ ژی بەردەوامبون.

ژمارەیێن بەغدا:

ساڵا 2015 کاربەدەستێن حکومەتا عیراقێ، میکانزمەکا نوی، بۆ خەرجکرنا داهاتێ گشتی وجێبەجێکرنا قانونا بودجەی گرتەبەر، کو یا بناڤ هاتیە خەرجیێن درست (الانفاق الفعلي)، ئەڤ چەندە ژی بۆ ئەگەرێ هندێ کو ژمارەیێن خەرجیان وبەشا وەزارەت وپارێزگەهـ وهەرێمان کێمتربیت، ژ وێ ژمارا هاتیە خەمڵاندن، مخابنی ڤە هند لایەنێت کوردی ئەڤ میکانیزمە بەرچاڤ وەرنەگرت، وبەردەوام بانگێشەیا وێ چەندێ دکر، کو رادەستکرنا په‌ترۆلێ بۆ بەغدا، دێ بیتە مایەیا خوشگوزەرانیێ بۆ خەلکێ هەرێمێ، ژلایەکێ دیڤە نەشەفافیەت لـ داهات وخەرجیان دا، تا رادەیەکێ ئاراستەیێ رایا گشتیا هەرێمێ بەرەڤ بەغدا بڕ، هەر چەندە لـ ژێر کارێگەریا بریارا دادگەها بلند یا پاریس و دادگه‌ها فیدڕالی یا عیراقێ، فڕوتنا په‌ترۆلا هەرێمێ هاتە راگرتن.

من تو بخو نەڤێی نە بۆ دوژمنان:

هەر چەند، تێبینی وگلەیی لسەر شێوازێ فڕوتن وگرێبەستێن په‌ترۆلێ هەبون، دڤێت د چارچوڤەیێ کوردستانێ دا بان، نەک دژایەتیکرنا پڕوسێ بـ شكاندنا پیڤەرێن نشتیمانی و کوردستانی، ژ هەمیان خڕاپتر دناڤا هێزێن دەستهەڵات بخو ژی، دژایەتیا ئابۆرا سەربەخو هاتەکرن، و ئەڤ قەیرانە وئاراستە، ب تایبەتی لسەرێ کابینا هەشتێ دا هاتە شكاندن کو بەرێز (نێچیرڤان بارزانی ) سەروکاتیا وێ دکر، بێ ئاگەهـ ژ وێ چەندێ کو رێفڕاندوما سەربەخویا کوردستانێ ژ ئەنجامێ ئابۆرا سەربەخو هاتەکرن، کو ئەگەر ئەنجام ژی هەبۆ دا ب سایا سەرێ ئابۆرا سەربەخو بیت.

وەڵات دێ مینیت و حکومەت نامینن:

مەبەستا من هەر ئەڤەیە، هەر چەند خەلک وئالیێن سیاسی، رەخنە وگازندە ژی هەبون، وهەبن ژی، دڤێت، مە ئەو بەرچاڤکربۆ، کو حکومەت نامینن ودێ وەڵات مینیت، وهەر روژەکێ دێ هێت کو حکومەتەک بشێت ڤان هەمی خەلەتیان راستڤەکەت، وپەترولا هەرێمێ بکەتە مایەیا خوشگوزەرانییێ ژ بۆ خەلکێ هەرێمێ.

هەم دەرد وهەم دەرمان:

نها ژی لسەر بیت، وپشتی کێشە هاتیە پێش قانونا بودجەیێ عیراقێ، وب تایبەت سەر پشکا هەرێمێ، چاڤ دچنە سەر وێ چەندێ، کو (بەرێز نێچیرڤان بارزانی)، وەک سەروک ودبلوماتکار بشێت، ئەڤی دەردی دەرمان بکەت، ژلایەکى هێزین کورد ئێک دەنگ بکەت، وژلایەکێ دی هەڤسەنگییێ دناڤبەرا (ئیران، تورکیا، عیراق)، دروست بکەت، لایەنێ کێم کو هەرێم بمینیته‌ د ڤێ هاوکێشەیێ دا، وەک کاراکتەرا سیاسی وئابۆری، لسەر ئاستێ وەزیا جیهانی، وئاسایشا ئەقلیمی.