مه‌هه‌كه شه‌ڕ به‌رده‌وامه و دویماهی نه‌دیاره
بەلاڤ بکە
گاڤ
بتنێ ژ ئه‌گه‌را ناكۆكیێن دو كه‌سان 45 ملیۆن وه‌لاتیێن سوودانێ ئه‌ڤه بۆ ده‌ما مه‌هه‌كێ یه د ره‌وشه‌كا خراب دا ژیانێ د بۆرینن ل ده‌مه‌كى سوودان ئێك ژ هه‌ژارترین وه‌لاتێن جیهانی یه و شه‌ڕ ژى چوویه سه‌ر.
مه‌هه‌كا شه‌ڕى بۆرى
مه‌هه‌ك ب سه‌ر شه‌ڕێ سوودانێ دا ده‌رباز بوو، تا نوكه ژى چ تشته‌ك بۆ نه‌مانا شه‌ڕى نینن، ب هزاران خێزان ئاواره بووینه، پتریا خه‌رتووما پایته‌خت ژى هاتیه چوولكرن.
شه‌ڕ و ئالۆزیێن سوودانێ ل 15-4-2023یێ ده‌ستپێكرن، شه‌ڕ د ناڤبه‌را سوپایێ سوودانێ و هزێن به‌رسڤدانا بله‌ز دا سه‌رهه‌لدایه، كو دو كه‌س ڤان هه‌ر دو هێزان ب ریڤه دبه‌ن ئه‌و ژى عه‌بدولفه‌تاح بورهان، سه‌رۆكێ حكومه‌تا ده‌مكى یا سوودانێ و محه‌مه‌د حه‌مدان ده‌گلۆ، فه‌رمانده‌یێ هێزا به‌سڤدانا بله‌ز كو هه‌ڤده‌م جێگرێ بورهانى بوو، ئالۆزى د ناڤا وان دا دروست بوون و وى هه‌ڤیرى ئاڤ ڤه‌خوار تا گه‌هشتیه شه‌ڕێ دو هێزان.
شه‌ڕ ل خه‌رتوومێ دژوار بوویه
ئه‌ڤرۆ جاره‌كا دى ل خه‌رتوومێ شه‌ڕ دژوار بوو، د ده‌مه‌كى دا ژ ترسا ته‌قێ هنده‌ك نه‌وێرن ده‌ركه‌ڤن و د مالێن خۆ دا ماینه و رێكا گه‌هشتنا هاریكاریێن مرۆڤى ژى بۆ وان ب زه‌حمه‌ت كه‌فتى یه.
كاره‌با و ئامرازێن په‌یوه‌ندیكرنێ هاتینه بڕین و وه‌لات تووشى كورتهێنانێ د پاره‌یێ كاش دا بوویه و ئه‌ڤێ یه‌كێ ترسه‌كا دى بۆ سوودانیان دروست كریه.
خه‌رتووما پایته‌خت جهێ ئاكنجیبوونا 5 ملیۆن كه‌سانه و د كه‌ڤیته سه‌ر رۆبارێ نیل، لێ نوكه ئه‌و ئارامى نه‌ما یا چه‌ندین سالن د ناڤ دا دژیت.
750 كه‌سان ژیانا خۆ ژ ده‌ست دایه
ب هزاران كه‌س ژ قه‌یران و شه‌ڕى د نالن و تا نوكه ب هزارن كه‌س بریندار بووینه و زێده‌تر ژ 700 كه‌سان ژى ژیانا خۆ ژ ده‌ست دایه.
ل گۆرى پێگه‌هێ Armed Conflict Location كو مالپه‌ڕه‌كێ فه‌رمى یێ كۆمكرنا زانیاریێن شه‌ڕى یه دیاردكه‌ت شه‌ڕێ سوودانێ بوویه ئه‌گه‌ر 750 كه‌س ژیانا خۆ ژ ده‌ست بده‌ن و ب هزاران كه‌سێن دى ژى بریندار بووینه، ئێك ملیۆن كه‌س ژى ده‌ربه‌ده‌رى مسر، ئه‌سیوپیا، چاد و باشۆرێ سوودانێ كرینه.
ل هه‌ر ئێك ژ جهێن شه‌ڕ لێ وه‌لاتى ب زه‌حمه‌ت ده‌ردكه‌ڤن و په‌نایێ بۆ ئاواره و ده‌به‌ده‌ریێ دبه‌ن، ئه‌ڤه نه ژ ترسا به‌لكو هنده‌ك جاران رێ ژى لێ دهێته گرتن و وه‌ك مه‌رتال ژى ژ ئالیێ وان هێزان ڤه دهێنه بكارئینان.
بهایێ خوارنێ چارجاركى و یێ سووته‌مه‌نیێ 20 جاركى لێ هاتیه
45 ملیۆن كه‌س ژ ئه‌گه‌را شه‌ڕى د نالن كو هه‌ڤده‌مى خه‌مێن خۆ سوودان ب ئێك ژ هه‌ژارترین وه‌لات دهێت و شه‌ڕ ژى هاتیه سه‌ر.
بهایێ خوارنێ ل وه‌لاتێ سوودانی چار جاركى لێهاتیه و بهایێ سووته‌مه‌نیێ ژى 20 جارى، ل ده‌مه‌كى هنده‌ك جاران خوارن ب ده‌ست ژى ناكه‌ڤیت ب تایبه‌ت ل وان ده‌ڤه‌رێن شه‌ڕ و ئالۆزى لێ دهێنه كرن.
گه‌له‌ك جاران شه‌ڕ هاته راگرتن لێ ژ ئالێ هه‌ر دو هێزان ڤه بنپێكاریا ئاگربه‌ستان هاتیه كرن و شه‌ڕى دیسا ده‌سپێكریه.
فڕۆكه و چه‌كێ گران دهێته بكارئینان و زیان بۆ وه‌لاتیانه و تا نوكه چ ژ وان هیزان نه‌شیایه ده‌ستكه‌فته‌كێ بۆ خۆ پشتراست بكه‌ت.
مسر و ئیمارات پشته‌ڤانێن شه‌ڕی سوودانی نه؟
سه‌نته‌رێ لێكۆلیننێن ستراتیژى و نێڤده‌وله‌تى مسر ب پشته‌ڤانا سوپایێ سوودانێ ناڤكریه و هێزێن به‌رسڤدانا بله‌ز ژى ژ ئالیێ ئیماراتێ.
رێڤه‌به‌رێ ئاژانسا هه‌والگێریا نشتیمانى یا ئه‌مریكا، ئاڤریل هاینیس دبێژیت: ئه‌گه‌رێن دوماهى نه‌ئینانا وى شه‌ڕى ڤه‌دگه‌ڕن بۆ هه‌ر دو ئالیان كو هه‌ر دو هزر دكه‌ن دێ شه‌ڕى به‌ن.
قه‌یرانێن مه‌زن یێن مرۆڤى ل سوودانێ دروست بووینه و ل گۆرى راپرسیان هه‌ر سێ كه‌سان كه‌سه‌ك پشتبه‌ستنێ ل سه‌ر هاریكاریێن مرۆڤى دكه‌ت.
ئه‌گه‌ر شه‌ڕ به‌رده‌وامبیت چه‌ند ملیۆن دێ برسى مینن؟
نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى پێشبینى كریه د هه‌یاما 6 مه‌هێن بهێت دا 19 ملیۆن كه‌س تووشى ره‌وشا نه‌ئاسایى یا خوارنێ ببن.
تا نوكه چ ژ وه‌لاتێن ئه‌ربى و بیانى ژى ده‌ستوه‌ردانێن راسته‌وخۆ نه‌كرینه، ل ده‌مه‌كى كۆمكارا ئه‌ره‌بى چاره‌كرنا ره‌وشا سوودانێ خستیه د ناڤا به‌رنامه‌یێن كارێن خۆ دا لێ چ پێنگاڤێن ل سه‌ر ئه‌رد نه‌هاتینه هاڤێت.
نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى هۆشدارى ژ ره‌وشا مرۆڤى ل وى وه‌لاتى دایه و دیاركریه، نوكه ره‌وش گه‌له‌ك خرابه ب تایبه‌ت ل خه‌رتووما پایته‌خت و ئه‌گه‌ر شه‌ڕ نه‌هێته راوه‌ستاندن مه‌ترسى دێ زێده‌تر و مه‌زنتر بیت.
