پلانێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ بۆ سنوورداركرنا پێگه‌هێ سوودانى
بەلاڤ بکە
گاڤ
چالاكیێن سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ بووینه ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا دابه‌شبوونان دناڤ هێزێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ دا ده‌رباره‌ى پاشه‌رۆژا وى یا سیاسى و هه‌ر ژ نوكه كار ل سه‌ر هه‌مواركرنا یاسایا هه‌لبژارتنان ژ بۆ رێگریێ ل پشكدارییا ره‌وتێ سیاسى یێ سوودانى د هه‌لبژارتنێن بهێت دا دكه‌ن وه‌كى راپۆرته‌كێ ئاماژه‌پێكرى.
چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ و بزاڤێن سنوورداركرنا پێگه‌هێ سوودانى
رۆژنامه‌یه‌كێ ئاماژه دایه بزاڤێن هێزێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ بۆ سنوورداركرنا پێگه‌هێ سه‌رۆكوه‌زیر محه‌مه‌د شیاع سوودانى.
رۆژنامه‌یا شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت د راپۆرته‌كێ دا دیاركریه "هێزا جه‌ماوه‌رى یا سوودانى د جادده‌یا ئیراقى دا ژ ئه‌نجامێ ژماره‌یه‌كا رێكارێن حكومه‌تا وى زێده‌بوویه".
خۆیا ژى كریه "رێكارێن وه‌كى كێمكرنا قه‌ره‌بالغیێ ل به‌غدا پایته‌ختێ ئیراقێ، ده‌ستپێكرنا ته‌مامكرنا ژماره‌یه‌كا پرۆژه‌یێن د سالێن بۆرى دا كه‌فتینه سه‌رئێك، هه‌روه‌سا هنده‌ك رێكارێن به‌رسینگگرتنا گه‌نده‌لیێ هێزا جه‌ماوه‌رى یا سوودانى زێده كرینه".
وێ رۆژنامه‌یێ ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كریه "هێزێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ كو نه ب تنێ د رازى نه ژ سوودانى به‌لكو پشته‌ڤانییا وى ژى دكه‌ن، مفاى ژ ده‌ستكه‌فتیێن حكومه‌تا وى وه‌ردگرن لێ د به‌رانبه‌ر دا ده‌ست ب هنده‌ك رێكاران كرینه ژ بۆ هژمارنه‌كرنا سه‌ركه‌فتنان ژ بۆ سه‌رۆكوه‌زیرى وه‌ك ده‌ستكه‌فتیه‌كێ تایبه‌ت یێ وى، وه‌كى سیاسه‌تمه‌دارێن نزیك ژ سوودانى دیاركرین".
زێده ژى كریه "په‌رله‌مانتار محه‌مه‌د سه‌یهۆد به‌رى نوكه دیاركربوو كو سه‌ركرده‌یێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ داخواز ژ سوودانى كرینه پیچه‌ك یێ هێواش بیت چونكى ئه‌و چه‌ندا ئه‌و دكه‌ت بۆ وان بوویه جهێ شه‌رمێ".
دا كو سوودانى دوباره ببیته سه‌رۆكوه‌زیر چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ مه‌رج هه‌نه
چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ مه‌رجه‌ك دانایه دا كو محه‌مه‌د شیاع سوودانى بۆ خۆلا دوێ ببیته سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ.
مه‌رجێ چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ بۆ وه‌رگرتنا سوودانى جاره‌كا دى بۆ پۆستێ سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ پشتى هه‌لبژارتنێن بهێت ئه‌وه ره‌وتێ وى یێ سیاسى پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا نه‌كه‌ت.
راپۆرتا شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت ئاماژه ب وێ چه‌ندێ كریه "به‌ها ئه‌عره‌جى د دیداره‌كا ته‌له‌ڤزیۆنى دا دیاركریه كو هنده‌ك سه‌ركرده‌یێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ گۆتینه سوودانى كو ئه‌و دێ پشته‌ڤانیێ ل وى كه‌ن بۆ وه‌رگرتنا پۆستێ سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ بۆ خۆله‌كا نوى ب وى مه‌رجى كو پشكداریێ د هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانى یێن بهێت دا نه‌كه‌ت".
راپۆرتا وێ رۆژنامه‌یێ زێده ژى كریه "تا نوكه چ كارڤه‌دان ژ سوودانى ده‌رنه‌كه‌فتینه لێ هنده‌ك نزیكێن وى ئێدى دزانن كو بزاڤ بۆ سنوورداركرنا وى و سنوورداركرنا لایه‌نێ وى یێ سیاسى ره‌وتێ فوراته‌ین هه‌نه دا كو ئه‌گه‌ر هه‌لبژارتن بهێنه كرن جادده‌یێ بده‌ستڤه‌نه‌ئینیت".
هه‌مواركرنا یاسایا هه‌لبژارتنان
ئێك ژ پلانێن هێزێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ بۆ كێمكرنا پێگه‌هێ سوودانى په‌نابرنه بۆ هه‌مواركرنا یاسایا هه‌لبژارتنان.
هه‌ر ل گۆره‌ى وێ رۆژنامه‌یێ "ئه‌و تشتێ بوویه ئه‌گه‌رێ تێكچوونا په‌یوه‌ندیێ دناڤبه‌را سوودانى و هێزێن نیگه‌ران ژ سوودانى دا، داخوازییا هنده‌ك لایه‌نێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ یه و ل ده‌ستپێكا وان ژى ده‌وله‌تا یاسایێ ب سه‌ركردایه‌تیا نورى مالكى بۆ هه‌مواركرنا یاسایا هه‌لبژارتنان".
ئاشكرا ژى كریه "هه‌مواركرنا یاسایا هه‌لبژارتنان دو بڕگه‌یێن گرنگ ل دژى به‌رژه‌وه‌ندیا سوودانى ب خۆڤه دگریت، ئێك ژ وان ڤه‌گه‌ڕیانه بۆ سیسته‌مێ فڕه‌بازنه‌یى دا كو سوودانى پتریا ده‌نگان بده‌ستڤه‌نه‌ئینیت ئه‌گه‌ر پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا ل گۆره‌ى سیسته‌مێ ئێك بازنه‌یى بكه‌ت".
دیار ژى كریه "هه‌روه‌سا بڕگه‌یا دوى ئه‌وه كو هه‌ر به‌رپرسه‌كێ ده‌وله‌تێ ئه‌گه‌ر پۆستێ وى رێڤه‌به‌رێ گشتى یان پتر بیت، ئه‌گه‌ر بڤێت پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا بكه‌ت، پێدڤیه به‌رى شه‌ش هه‌یڤان ژ ده‌ستپێكرنا هه‌لبژارتنان ده‌ستان ژ پۆستێ خۆ به‌رده‌ت".
گه‌هشتنا سوودانى بۆ ده‌ستهه‌لاتێ
محه‌مه‌د شیاع سوودانى ل سالا 2022 ببوو سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ، ئه‌ڤ چه‌نده هات پشتى بگروڤه‌كێشه‌كا سیاسى و ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنێن به‌روه‌خت یێن سالا 2021 و گه‌هشتنا لایه‌نگرێن سه‌درى بۆ ده‌ڤه‌را كه‌سك.
شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت دیاركریه "ل ده‌مه‌كێ هنده‌ك لایه‌نێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ دڤیان هنده‌ك به‌ربژارێن دى وه‌كى هه‌ردو سه‌رۆكوه‌زیرێن به‌رێ نورى مالكى و حه‌یده‌ر عه‌بادى بۆ پۆستێ سه‌رۆكوه‌زیرى به‌ربژار بكه‌ن، ل دویماهیێ رێككه‌فتن ل سه‌ر سوودانى هاته كرن، ئه‌ڤ چه‌نده هات پشتى چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ دانوستاندن ل سه‌ر ناڤێن 14 به‌ربژاران كرین".
سوودانى ل سالا 2018 ده‌ست ژ پارتا ده‌عوه به‌ردابوو و ره‌وته‌كێ سیاسى ب ناڤێ ره‌وتێ فوراته‌ین پێكئینابوو، ره‌وتێ فوراته‌ین پشكدارى د هه‌لبژارتنێن دویماهیا سالا 2023 یێن جڤاتێن پارێزگه‌هان و قه‌زایان دا نه‌كربوو و ل گۆره‌ى هنده‌ك چاڤدێران ئه‌ڤ چه‌نده ل بن فشارێن چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ دا بوو.
ناكۆكیێن به‌رى نوكه
هنده‌ك راپۆرتان به‌رى نوكه ژى ئاماژه دابوونه په‌یدابوونا ناكۆكیان دناڤبه‌را سوودانى و چارچووڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ دا و ب تایبه‌ت ل دۆر بودجه‌یێ و گوهۆڕینا وه‌زیران.
سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ ل ده‌مێ پێشكێشكرنا به‌رنامه‌یێ خۆ یێ وه‌زارى ئاماژه دا بوو وێ چه‌ندێ كو پشتى شه‌ش هه‌یڤان ژ ته‌مه‌نێ حكومه‌تێ، دێ ئه‌و هنده‌ك وه‌زیرێن نه ل ئاست گوهۆڕیت.
محه‌مه‌د شیاع سوودانى نیشانا پرسیارێ ل سه‌ر ژماره‌یه‌كا وه‌زیران دانابوو و هزر د گوهۆرينا وان دا كربوو وه‌كى هنده‌ك راپۆرتێن میدیایى به‌رى نوكه ئاماژه‌پێكرین، لێ ئه‌و بڕیاره دێ ژ لایێ هێزێن چارچووڤه‌ى ڤه ب كۆده‌تا ل سه‌ر وان هێته لقه‌له‌مدان ئه‌گه‌ر سوودانى تاكلایه‌نانه و بێى ڤه‌گه‌ڕیانێ بۆ وان بده‌ت.
ژماره‌یه‌كا ژێده‌ران ده‌رباره‌ى گوهۆڕینێن وه‌زارى یێن سوودانى به‌رى نوكه بۆ مالپه‌رێ عه‌ره‌بى پۆست دیاربوون كو گوهۆڕینێن وه‌زارى پێدڤى ب گه‌له‌ك خۆماندیكرنێ و رازیبوونێ ل سه‌ر ل گۆره‌ى سیسته‌مێ پشكپشكینه‌یێ یه و ئه‌ڤ چه‌نده د نوكه دا كاره‌كێ ب زه‌حمه‌ته بۆ حكومه‌تێ ئه‌وا كو بزاڤان دكه‌ت رازیبوونا په‌رله‌مانى ل سه‌ر پرۆژه‌یاسایا بودجه‌یێ بده‌ستڤه‌بینیت.
ژێده‌ره‌كێ ژ هه‌ڤپه‌یمانیا ده‌وله‌تا یاسایێ ژى به‌رى نوكه دیاركربوو كو حكومه‌تا سوودانى حكومه‌ته‌كا هه‌ڤپه‌یمانى یه و ئه‌و نه‌شێت چ گوهۆڕینان ئه‌نجام بده‌ت بێى ڤه‌گه‌ڕیانێ بۆ هه‌ڤپشكێن خۆ د چارچووڤه‌ى دا و ئه‌گه‌ر سوودانى بڕیارا گوهۆڕینا وه‌زیران تاكلایه‌نانه دا، ئه‌ڤ چه‌نده ره‌نگه ببیته ئه‌گه‌رێ ڤه‌كێشانا باوه‌ریێ ژ وى.
